Nowe spojrzenie na epigenom nowotworów mózgu
Zmiany epigenetyczne obserwuje się we wczesnych stadiach nowotworu w komórkach macierzystych. Co ważne, zmiany są odwracalne i można je potencjalnie leczyć. U dzieci guzy mózgu są główną przyczyną zgonów z powodu nowotworów i długotrwałych zachorowań, ale występują one w wielu odmianach i mogą być trudne do odróżnienia przy pomocy standardowych metod. Niezbędna jest właściwa diagnoza, aby móc jak najskuteczniej leczyć indywidualnych pacjentów. Celem wspieranego ze środków UE projektu EPIBRAIN, jak wyjaśnia jego główny badacz dr Helena Carén, było zbadanie epigenomu nowotworów mózgu. „Chcieliśmy dostarczyć narzędzi do poprawy diagnostyki i prognozowania wyników leczenia u pacjentów z nowotworami mózgu, a także poszukiwaliśmy sposobów na poprawę monitorowania reakcji pacjentów na leczenie”. Oprócz tych celów, uczestnicy projektu EPIBRAIN starali się poznać rolę zaburzeń epigenetycznych w nowotworach oraz ustalić, w jaki sposób można by ukierunkować na nie leczenie w celu poprawy przeżywalności i jakości życia pacjentów. Guzy mózgu u dzieci i u dorosłych różnią się na poziomie molekularnym. „Brak było systemów modelowych do badania guzów mózgu u dzieci w warunkach zachowujących cechy komórek. Dlatego zoptymalizowaliśmy warunki hodowli i stworzyliśmy hodowle in vitro komórek pobranych od tych pacjentów. Hodowle te są obecnie wykorzystywane w dalszych badaniach w celu znalezienia sposobów na ich wykorzystanie do celów leczniczych”. Analiza przeprowadzona przez uczonych przyniosła kilka ciekawych odkryć. „Ponieważ dokładna diagnoza na podstawie badania histopatologicznego nie zawsze jest możliwa, wykorzystaliśmy profile metylacyjne DNA z dziecięcych guzów mózgu. W ten sposób udało nam się opracować i opublikować klasyfikator diagnostyczny o nazwie MethPed”. Klasyfikator ten jest obecnie poddawany ewaluacji (wraz z innym później opublikowanym klasyfikatorem) w ramach krajowego badania, w którym uwzględniono wszystkie nowotwory tych pacjentów w celu poprawy diagnostyki. Ogólnokrajowe badanie jest w toku i zostanie ukończone w ciągu najbliższych kilku lat. Zespół kontynuuje swoje eksperymenty in vitro, których celem jest ustalenie, dlaczego i w jaki sposób komórki stają się komórkami nowotworowymi i jak można je zwalczać. Ale nie tylko same badania otwierają nowe drogi. Ważnym rezultatem projektu jest również koordynacja działań grupy naukowców oraz ciągła współpraca. „Zaangażowałam się w nauczanie oraz zainicjowałam i zorganizowałam nowy kurs doktorancki z zakresu epigenetyki nowotworowej, aby przekazać wiedzę innym naukowcom na Uniwersytecie w Göteborgu”, wyjaśnia dr Carén. Dodaje też, że utworzyła grupę badawczą w Centrum Walki z Rakiem Sahlgrenska, która obecnie składa się z 12 członków, w tym studentów studiów doktoranckich, doktorantów, techników i studentów studiów magisterskich. Jak mówi dr Carén, najtrudniejsze elementy mogą być również najciekawszymi aspektami wyzwania. „Okazało się, że rekrutacja i powołanie zespołu badawczego, przy jednoczesnym prowadzeniu badań eksperymentalnych, były dla mnie zarówno najbardziej wymagającym, jak i najbardziej satysfakcjonującym aspektem projektu”.
Słowa kluczowe
EPIBRAIN, epigenetyka, nowotwory mózgu, rak, dzieci, diagnoza, geny, genetyka, pediatria
