Projekt NanoDialogue pozwoli na zaangażowanie opinii publicznej w debatę o nanotechnologiach i nanonaukach
Nanotechnologie i nanonauki wciąż znajdują się we wczesnym stadium rozwoju, choć wartość rynku produktów opartych o nanotechnologie ma zwiększyć się do setek miliardów euro do 2010 r. Aby pobudzić publiczną debatę na temat osiągnięć w tej dziedzinie, niedawno uruchomiono projekt NanoDialogue w ramach szóstego programu ramowego (6. PR) Unii Europejskiej. Jakkolwiek produkty wykorzystujące nanotechnologie są już obecne na rynku, a dzięki naukowej fikcji zyskują rosnący rozgłos w społeczeństwie, to w dalszym ciągu świadomość obywateli na temat ich rzeczywistego gospodarczego i społecznego potencjału jest prawdopodobnie dość niska. Wywołany przez nanotechnologie i nanonauki dialog między naukowcami, obywatelami, społeczeństwem obywatelskim oraz interesariuszami ze świata biznesu, dotyczący zagadnień społecznych i etycznych, staje się nieodzowny do podejmowania demokratycznych decyzji politycznych w tej dziedzinie. Komisja Europejska wspiera określone działania służące informowaniu o nanotechnologiach i nanonaukach w ramach badawczego programu roboczego 6. PR w zakresie nanotechnologii i nanonauk, wielofunkcyjnych materiałów opartych na wiedzy oraz nowych procesów i urządzeń produkcyjnych. Projekt NanoDialogue czy też "NanoDialogue - rozszerzanie dialogu na temat nanotechnologii i nanonauk w społeczeństwie na europejskim poziomie nr 1" otrzymuje wsparcie w wysokości 850 000 euro. Koordynator projektu oraz dyrektor ośrodka naukowego Cittŕ della Scienza w Neapolu, dr Luigi Amodio, powiedział w wywiadzie dla CORDIS Wiadomości: - Ośrodki naukowe są naturalnym miejscem pracy nad taką tematyką. Głównym elementem relacji między nauką a społeczeństwem w przyszłości będzie model praktyczny, towarzyszący ośrodkom naukowym i nowym działaniom, takim jak kafejki naukowe. Partnerami projektu są, między innymi, osiem ośrodków naukowych w Europie oraz ECSITE, Europejska Sieć Ośrodków Naukowych i Muzeów. Aby zająć się zagadnieniami społecznego uczestnictwa, do konsorcjum projektu włączono także Ośrodek Badań nad Demokracją przy Uniwersytecie w Westminster w Wielkiej Brytanii. Dr Amodio stawia tę inicjatywę w kontekście ostatniego referendum we Włoszech na temat badań nad komórkami macierzystymi i słabej frekwencji głosujących. - Większość ludzi potrafi zrozumieć kulturowe, polityczne i religijne argumenty, ale niekoniecznie jest wyposażona w narzędzia umożliwiające zrozumienie aspektów naukowych - stwierdza. Zdaniem dr Amodio, nauka i technologia ma decydujące znaczenie dla europejskiej gospodarki, a większa wiedza skłania do zwiększonego wsparcia. Jeśli ludzie nie rozumieją roli nauki i technologii, nie będą w stanie zapewnić wsparcia właściwej polityce dla przyszłości. - Ludzie mają prawo i obowiązek wiedzieć, co dzieje się w europejskich laboratoriach, aby mogli podejmować świadome decyzje o tym, jakie prace powinny być wspierane - mówi dalej dr Amodio i stwierdza, że skoro liczba źródeł informacji rośnie, nacisk zostanie przesunięty na obowiązek. Uruchomiony w marcu 2005 r. projekt znajduje się obecnie w fazie opracowywania ram dla podstawowych kanałów przekazywania wiedzy i społecznej debaty na temat nanotechnologii i nanonauk. Projekt jest oparty na dwojakiej strategii: z jednej strony ma on na celu przekazanie wiedzy ogółowi społeczeństwa o najnowszych osiągnięciach badawczych w dziedzinie nanotechnologii i nanonauk, a z drugiej strony będzie stanowił próbę zaangażowania naukowców, społeczeństwa obywatelskiego i obywateli w dialog społeczny na temat nanotechnologii i dziedzin pokrewnych. Dialog wspomoże projekt w identyfikowaniu głównych zagadnień i problemów absorbujących te grupy w odniesieniu do nanotechnologii. NanoDialogue rozpoczął się warsztatami zorganizowanymi w czerwcu 2005 r., w oparciu o metodologię "gier pokazowych", w celu zaprojektowania treści instrumentów przekazywania wiedzy w ramach projektu. Obejmują one: siedem interaktywnych modułów pokazowych, w tym praktyczne eksponaty, multimedia i produkty edukacyjne związane z nanotechnologiami i nanonaukami oraz stronę internetową służącą rozpowszechnianiu informacji i gromadzeniu opinii. - Spróbujemy zająć się rzeczywistymi sytuacjami i zastosowaniami, takimi jak ochrona zdrowia, nowe materiały i środowisko, - mówi dr Amodio - co spowoduje zbliżenie technologii do ludzi i ich codziennego życia. Moduły pokazowe będą prezentowane w ośmiu krajach uczestniczących w projekcie w przeciągu co najmniej sześciu miesięcy, począwszy od lutego 2006 r. Jednocześnie zostanie zorganizowanych szereg lokalnych wydarzeń, doświadczeń naukowych i debat w celu uzyskania szerszego zaangażowania obywateli. Po zakończeniu projektu pod koniec lutego 2007 r., moduły pokazowe zostaną również zaprezentowane w innych krajach uczestniczących (Belgii, Estonii, Francji, Niemczech, Portugalii, Hiszpanii i Szwecji). Jak zauważono podczas forum "Nauka w Społeczeństwie" Komisji Europejskiej, odbywającego się w kwietniu w Brukseli, coraz większy nacisk kładziony jest na dwustronny dialog w zakresie przekazywania wiedzy naukowej. Dr Amodio podejmuje tę kwestię, wyjaśniając: - Przedyskutujemy również sposób gromadzenia danych od obywateli, choć istnieją dwie główne możliwe metody: połączenie multimedialnego współoddziaływania i bezpośredniego doświadczenia uzyskanego w muzeach oraz angażowanie społeczeństwa w pokazy i eksperymenty. Metody te mogą być uzupełniane korzystaniem ze stron internetowych oraz eksperymentalną grą w karty. W ramach projektu zostaną zebrane i przeanalizowane opinie uczestników warsztatów, wyrażane podczas wystaw i za pośrednictwem strony internetowej. Opinie te zostaną wykorzystane do sformułowania szeregu zaleceń dla Komisji Europejskiej w odniesieniu do planu "zarządzania" w Europejskiej Przestrzeni Badawczej (ERA). Zalecenia zostaną poddane dyskusji na końcowej konferencji europejskiej skupiającej odpowiednich ekspertów, decydentów i interesariuszy.