Jak marokańska strategia dla rolnictwa wspiera potencjał kobiet z obszarów wiejskich
Plan Zielone Maroko (ang. Green Morocco Plan, GMP) wprowadzono w 2008 r., żeby pobudzić rozwój potencjału rolniczego kraju. Plan został rozpisany na 12 lat do 2020 r., podczas których wprowadzane mają być reformy strukturalne i sektorowe w celu poprawy życia milionów Marokańczyków mieszkających na wsi. Znaczna większość tej populacji jest zależna od rolnictwa. Przy wyłącznym wsparciu stypendium w ramach programu Maria Skłodowska-Curie (MSC) w projekcie EWTEK zbadano wpływ GMP na rozwój socjoekonomiczny kobiet z obszarów wiejskich. Ta grupa jest nadal słabo zintegrowana z marokańskim społeczeństwem. „Głównym celem projektu EWTEK było sprawdzenie, czy kobietom udało się poprawić swój status socjoekonomiczny w kontekście nowych przepisów gospodarczych wprowadzanych na mocy GMP”, mówi dr Bernadette Montanari, stypendystka programu. Odgórna polityka nie dla grup docelowych W tym badaniu interdyscyplinarnym wykorzystano wiedzę z etnobiologii, studiów nad rozwojem i geografii. Na początku w projekcie EWTEK skupiono się na ustaleniu, czym kieruje się rząd Maroka przy opracowywaniu polityki równouprawnienia płci. Następnie zespół określił, które kluczowe zagadnienia i wymogi GMP umożliwiły kobietom poprawę swojego statusu społecznego oraz ułatwiały rozwój gospodarczy. Interdyscyplinarne podejście pozwoliło na dokonanie analizy lokalnych potrzeb w wymiarze mikro i makro na tle odgórnych przepisów. Na przykład dr Montanari odkryła, że mimo wdrożenia polityki mającej na celu rozwój socjoekonomiczny, „wiele kobiet z obszarów wiejskich nie mogło wziąć udziału w powiązanych inicjatywach”. Wśród powodów znalazły się: „brak konsultacji, analfabetyzm, podejście zakładające aktywne uczestnictwo oraz izolacja geograficzna”. Ponadto, mimo polityki promującej równość płci i równouprawnienie, kobiety, które wzięły udział w powiązanych inicjatywach, były postrzegane tylko jako siła robocza. Znalazły się „pod kierownictwem ludzi wykształconych, a czasami pracowały bez wynagrodzenia”, wyjaśnia stypendystka. Dodatkowo w projekcie EWTEK zbadano, czy tradycyjna wiedza ekologiczna marokańskich kobiet jest wykorzystywana jako narzędzie wspierające działalność dochodową i ułatwiające rozwój socjoekonomiczny. Wyniki pokazały, że taka wiedza została włączona do procesu opracowywania produktów z surowców pochodzenia naturalnego i była dla tego procesu kluczowa, czego żadna maszyna nie jest w stanie zastąpić. Niestety nie zostało to w żaden sposób uhonorowane. To znaczy, jak wyjaśnia dr Montanari, „ani kierownicy, ani lokalne władze nie uhonorowały tego, jak cenne są takie tradycyjne procesy”. Znaczenie norm społecznych i kontekstu kulturowego Prace w ramach projektu „przyczyniają się do zrozumienia ubóstwa na obszarach wiejskich oraz czynników, które powodują przedłużające się wykluczenie społeczno-gospodarcze”, mówi dr Montanari. Pokazują również, jak ciężki i złożony jest proces wprowadzania odgórnych przepisów w odizolowanych społecznościach. Stypendystka MSC podkreśla jeszcze jeden ważny aspekt wynikający z prac nad projektem EWTEK: „Żeby inicjatywy mające na celu rozwój były skuteczne, należy wziąć pod uwagę cechy danej społeczności, normy społeczne i kontekst kulturowy”. Działania w ramach projektu EWTEK i jego wyniki były prezentowane na uniwersytetach, międzynarodowych sympozjach oraz spotkaniach przy okrągłym stole w Holandii, Kanadzie, Indiach, Meksyku, Maroku, Nikaragui i Stanach Zjednoczonych. Stypendystka napisała rozdział książki zatytułowany „Gendered sphere of traditional knowledge in Morocco” (Uwzględnienie płci w rozważaniach na temat tradycyjnej wiedzy w Maroku), jest także współautorem dwóch artykułów na temat wyników projektu, które czekają na akceptację. W trakcie projektu EWTEK dr Montanari napisała także przegląd polityki, prowadziła kurs na temat etnobotaniki i rozwoju na Uniwersytecie w Mizoram oraz udzieliła wykładu na Uniwersytecie w Lucknow w Indiach. Dr Montanari kontynuuje inicjatywy mające na celu pomaganie kobietom z obszarów wiejskich w zakładaniu przedsiębiorstw społecznych w swoich społecznościach. W kolejnym projekcie dr Montanari przeprowadzi analizę porównawczą na temat tego, jak kobiety z obszarów wiejskich osiągają ten cel. Analiza obejmie cztery kraje na trzech kontynentach.
Słowa kluczowe
EWTEK, kobiety z obszarów wiejskich, Maroko, rozwój socjoekonomiczny, zasoby naturalne, Plan Zielone Maroko, polityka równouprawnienia płci, tradycyjna wiedza ekologiczna
