Jak wiedza na temat dziedziczenia międzypokoleniowego może zwiększyć ruchliwość społeczną
Dziedziczenie międzypokoleniowe dotyczy sposobów, w jakie rodzice przekazują swoim dzieciom uwarunkowania i zasoby dotyczące np. zdrowia, umiejętności i preferencji. Jeśli polityki mające na celu zmniejszenie nierówności mają być skuteczne, musimy lepiej zrozumieć, jak działa dziedziczenie niekorzystnych uwarunkowań, np. słabych wyników w nauce, żeby przerwać to błędne koło. Celem projektu UNITRAN było opracowanie i zastosowanie ulepszonych modeli do zbadania procesu dziedziczenia międzypokoleniowego, jego przyczyn i skutków. W swojej pracy zespół połączył spostrzeżenia z teorii i praktyki ekonomii z wiedzą z dziedziny socjologii. Okazało się, że pomimo słabych stron obu dyscyplin, ich połączenie doprowadziło do sfomułowania interesujących wniosków. Dzięki wykorzystaniu danych panelowych i najnowocześniejszych metod ekonometrycznych do przeanalizowania takich aspektów jak uwarunkowania kulturowe, oczekiwania edukacyjne, rola rodziny wielopokoleniowej i podejmowanie decyzji w sprawach edukacji udało się pozyskać wiedzę o dużym znaczeniu dla decydentów zajmujących się zwiększeniem ruchliwości społecznej. Jaki rodzic, takie dziecko Badacze zidentyfikowali dwa główne sposoby dziedziczenia międzypokoleniowego: poprzez dziedziczenie genetyczne oraz wspólne środowisko. „Mechanizmy te pomagają wyjaśnić, dlaczego dzieci mają tendencję do przypominania swoich rodziców z empiryczną prawidłowością w kwestii takich wyników społeczno-gospodarczych jak edukacja, dochody i zdrowie”, wyjaśnia prof. Mads Meier Jæger, koordynator projektu. „Na przykład wykazano, że wspólne dla rodzeństwa czynniki związane z sytuacją rodzinną powodują prawie połowę wszystkich obserwowanych różnic w poziomie wykształcenia w badanych grupach”. Zespół zaczął od opracowania nowych teorii i koncepcji. Następnie badacze zaproponowali szereg hipotez do przetestowania. Na przykład jedna z nich mówiła, że dzieci osiągają lepsze wyniki w nauce, jeśli rodzice zapewniają im dobre warunki do nauki w domu, ale idzie im gorzej, jeśli mają więcej rodzeństwa. Kolejnym krokiem było przetestowanie hipotez empirycznie z wykorzystaniem wielkich zbiorów danych z różnych krajów oraz najnowocześniejszych metod statystycznych. Ciekawym odkryciem było to, że wysiłki rodziców mające na celu zachęcenie dzieci do częstszego czytania przynosiły dwie korzyści: dzieci czytały więcej w dzieciństwie i osiągały lepsze wyniki w nauce niż dzieci, które czytały mniej. Umożliwienie każdemu osiągnięcia pełni swoich możliwości Zrozumienie tego, jak sytuacja rodzinna wpływa na wyniki społeczno-gospodarcze dzieci, jest ważne, żeby móc opracować polityki społeczne i rodzinne, dzięki którym dzieci będą miały równe szanse. „Na przykład wyniki naszego projektu mogą być wykorzystywane do opracowywania programów wczesnej interwencji i programów zdrowotnych, które będą rekompensować rodzinom w trudnym położeniu braki w zasobach ekonomicznych, kulturowych i społecznych”, podsumowuje prof. Jæger. Jednym z kluczowych wniosków projektu UNITRAN było odkrycie, że mimo tego, że wiemy, że sytuacja rodzinna ma bardzo duży wpływ na wyniki społeczno-gospodarcze dzieci, nadal nie znamy konkretnych czynników, które najbardziej się do tego przyczyniają. Żeby je poznać, w ramach nowego projektu zespół będzie pracował nad znalezieniem odpowiedzi na pytanie, co to są „dobre” warunki do nauki. Innymi słowy zespół będzie chciał dowiedzieć się, jakie aspekty dziennej rutyny, zarządzania czasem, zaangażowania rodziców i systemów wsparcia socjalnego szczególnie sprzyjają intelektualnemu, społecznemu i emocjonalnemu rozwojowi dzieci. W ramach innego projektu badacze zajmą się zbieraniem danych na temat jedno- i dwujajowych bliźniąt, żeby przeanalizować, jak genetyczne i środowiskowe aspekty sytuacji rodzinnej kształtują zasoby kulturowe i preferencje dzieci, co z kolei wpływa na ich wyniki społeczno-gospodarcze.
Słowa kluczowe
UNITRAN, międzypokoleniowy, dziedziczenie, równość, szansa, rodzice, dzieci, dziedziczność, sytuacja rodzinna, wyniki społeczno-gospodarcze, uwarunkowania kulturowe, oczekiwania edukacyjne
