System zorientowany na użytkownika wspiera kontrolerów lotu w zarządzaniu operacjami naziemnymi
Lotniska to miejsca, które charakteryzuje mnogość skomplikowanych operacji, zwłaszcza w zakresie zarządzania ruchem samolotów różnego typu i wielu pojazdów serwisowych. Niekorzystne czynniki, takie jak zła pogoda, stanowią dodatkowe obciążenie dla kontroli ruchu lotniczego, zarówno dla ludzi, jak i maszyn. Istniejące systemy zautomatyzowane muszą działać w bardzo dynamicznych środowiskach. Na etapie projektowania deweloperzy nie są w stanie zaprogramować systemu w taki sposób, aby system mógł zawsze poradzić sobie w każdej możliwej sytuacji nadzwyczajnej. W projekcie TaCo, dofinansowanym w ramach wspólnego przedsięwzięcia SESAR, partnerstwa publiczno-prywatnego powołanego w celu zmodernizowania europejskiego systemu zarządzania ruchem lotniczym, „na nowo spojrzeliśmy na wyzwanie, jakim są złożone operacje naziemne, zwłaszcza w niestandardowych warunkach”, mówi dr Damiano Taurino, koordynator projektu. Żeby sprostać temu wyzwaniu, podczas prac projektowych skupiono się na automatyzacji w dziedzinach takich jak robotyka i gry komputerowe. „W ramach projektu TaCo opracowaliśmy zautomatyzowany system, który jest w stanie wspomagać kontrolerów naziemnych i kontrolerów ruchu lotniczego w wykonywaniu ich zadań związanych z funkcjonowaniem lotniska. System potrafi także oceniać swoją własną zdolność do radzenia sobie w warunkach niestandardowych”. Rozwiązanie kwestii złożoności operacji W projekcie TaCo opracowano strukturę systemu zautomatyzowanego, dzięki któremu można znacznie zmniejszyć liczbę zadań, które kontrolerzy muszą wykonać przy każdym locie. Moc systemu jest wystarczająca do tego, aby system mógł wspomagać realizację złożonych zadań związanych z zarządzaniem ruchem naziemnym na dużym lotnisku. Partnerzy projektu położyli nacisk na zapewnienie kontrolerom odpowiednich i użytecznych narzędzi do nadzorowania systemu. Skupili się także na umożliwieniu systemowi dokonywania samooceny swoich własnych zdolności do radzenia sobie w warunkach niestandardowych: system jest na tyle wrażliwy, że gdy złożoność operacji przekroczy określony próg, może przenieść zadania związane z zarządzaniem ruchem z powrotem na kontrolera. Można to zrobić szybko i płynnie, a także w taki sposób, żeby kontrolerzy czuli się komfortowo z nowo przydzielonym zadaniem. Przy projektowaniu i opracowywaniu zautomatyzowanego środowiska portu lotniczego zespół projektowy zastosował podejście zorientowane na użytkownika. „Było to kluczowym czynnikiem umożliwiającym skuteczne zaangażowanie użytkowników końcowych w proces stopniowego projektowania, opracowywania i zatwierdzania rozwiązań”, mówi dr Taurino. „Finalna ocena systemu przeprowadzona razem z użytkownikami końcowymi przyniosła pozytywne opinie”. Współpraca pomiędzy ludźmi i komputerem Członkowie zespołu przeanalizowali i wprowadzili do systemu zasady strategicznej współpracy pomiędzy ludźmi a komputerem. Celem było zarządzanie kluczowymi wskaźnikami efektywności portu lotniczego, czyli bezpieczeństwem, przewidywalnością, przepustowością, poziomem hałasu i redukcją CO2. Zespołowi udało się opracować dodatkowe, obiecujące strategie podczas oceny, nie tylko jako narzędzia do optymalizacji efektywności, ale także jako ustawienia wstępne dla programowania zautomatyzowanych zachowań w konkretnych sytuacjach. Badacze określili potencjalne kolejne kroki prowadzące do osiągnięcia wyższych poziomów gotowości technologii, np. przeprowadzenie zaawansowanych symulacji z wykorzystaniem danych z prawdziwych przepływów ruchu oraz rozbudowa systemu w przypadku jego zastosowania dla bardziej złożonych procesów i/lub na większych lotniskach. Dodatkowo zbadali też integrację z już istniejącymi systemami zabezpieczeń portów lotniczych. „Zaproponowane rozwiązania TaCo przynoszą cenne korzyści dla procesu wykonywania operacji naziemnych, nawet na lotniskach, na których operacje nie są bardzo złożone”, podsumowuje dr Taurino. „Każde lotnisko jest inne, ale na każdym konieczne jest zastosowanie narzędzia wspomagającego kontrolerów w zarządzaniu ruchem naziemnym i optymalizowaniu go. I tu mogą pomóc systemy takie jak TaCo, bez konieczności wprowadzania znacznych zmian w samym systemie”.
Słowa kluczowe
TaCo, lotnisko, system zautomatyzowany, automatyzacja, kontrolerzy, operacje naziemne, zarządzanie ruchem, ruch naziemny