Projekt 6. PR ma na celu opracowanie "środków ochronnych w świecie inteligentnego otoczenia"
Na początku lat 90-tych, kilka lat przed szerokim rozpowszechnieniem Internetu, Mark Weiser, szef pionu badawczo-rozwojowego w firmie Xerox Palo Alto Reserch, nakreślił koncepcję przejścia od dużych komputerów typu mainframe z lat 60-tych i 70-tych do stacjonarnych komputerów osobistych z lat 80-tych i 90-tych, oraz w kierunku środowiska sieciowych technik obliczeniowych przyszłości. Jego opracowanie nazywa trzecią generację systemów komputerowych "wszechobecnymi technikami obliczeniowymi", i opisuje zintegrowaną architekturę zaawansowanych urządzeń komputerowych, projekt inteligentnego interfejsu oraz przesyłanie danych o nieograniczonych możliwościach pod względem czasu i miejsca. Mniej więcej w tym samym momencie Europa rozpoczęła promowanie podobnej wizji w celu ukierunkowania programu badawczo-rozwojowego. Przyjęła termin "inteligentne otoczenie" (wymyślony przez Emile'a Aartsa z firmy Philips), zbliżony do idei wszechobecnych technik obliczeniowych, ale z większym naciskiem na przetwarzanie zorientowane na człowieka. Choć żaden z tych scenariuszy nie został jak dotąd urzeczywistniony, obecne rozpowszechnienie urządzeń i sieci bezprzewodowych, takich Bluetooth i Wi-Fi, stanowi znak, że pomimo nadal istniejących znaczących wyzwań technologicznych, przyszłość nie jest tak odległa. Jednakże przykład Internetu, a w szczególności usług świadczonych za jego pośrednictwem, sugeruje, że kluczem do sukcesu inteligentnego otoczenia będzie uśmierzenie obaw użytkowników dotyczących kwestii prywatności, bezpieczeństwa i zaufania (lub poufności). Rozwiązanie tych problemów stało się celem polityki UE. Zapewnienie środków ochronnych dla inteligentnego otoczenia jest zadaniem zarówno priorytetu IST, jak i szerszego szóstego programu ramowego (6. PR). Jednocześnie plany działań eEuropa 2005 oraz i2010 nawołują do stworzenia bezpiecznej infrastruktury informacyjnej w Europie. Pomocą w osiągnięciu tych celów jest projekt SWAMI (środki ochronne w świecie inteligentnego otoczenia), finansowany w ramach priorytetu "technologie społeczeństwa informacyjnego" (IST) 6. PR. Jego celem jest dokonanie przeglądu obecnego stanu istniejących projektów, badań i planów dotyczących inteligentnego otoczenia, przeanalizowanie opcji politycznych metodą budowania scenariuszy, a także sformułowanie zaleceń dla przyszłej polityki UE we wspomnianej dziedzinie. Projekt rozpoczął się w lutym 2005 r. i ma trwać 18 miesięcy. W realizację włączonych jest pięć europejskich instytucji, w tym Instytut Perspektywicznych Studiów Technologicznych (IPTS) Wspólnego Centrum Badawczego, koordynowanych przez instytut badań systemów i innowacji Fraunhofer Institute. W lipcu partnerzy opublikowali projekt raportu, podlegający ostatecznemu zatwierdzeniu przez UE. Raport jednoznacznie wypowiada się na temat znaczenia środków ochronnych dla inteligentnego otoczenia: "Sukces inteligentnego otoczenia będzie zależał od jego bezpieczeństwa, stopnia ochrony prywatności oraz innych praw poszczególnych osób, i ostatecznie od zdobycia zaufania ludzi do otaczającego ich inteligentnego świata, w którym się poruszają", stwierdzono w raporcie. Partnerzy projektu SWAMI postrzegają przyszłe środowisko technik obliczeniowych jako środowisko, w którym ludzi otaczają różnego rodzaju obiekty wyposażone w łatwe w użyciu interfejsy, i takie środowisko, które może rozpoznawać poszczególne osoby i reagować na nie w dyskretny, niewidoczny sposób. Jednakże wiodący eksperci ds. globalnego bezpieczeństwa uczestniczący niedawno w debacie okrągłego stołu stwierdzili: - Miliardy urządzeń zawsze dostępnych i zawsze podłączonych do sieci [...] zwiększają złożoność naszych systemów do tego stopnia, że nie jest możliwe całościowe zrozumienie używanego sprzętu [...] musimy rozwiązać zagadnienie identyfikacji i uprawnień, w przypadku gdy urządzenia te wykonują czynności na rzecz ludzi bez interwencji człowieka, bez jego obecności. Wspomniani eksperci nawołują do podjęcia szybkich działań w celu rozwiązania tych zagadnień. Zdaniem autorów raportu, zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa należy postrzegać jako elementy umożliwiające rozwój zarówno technologii, jak i rynków technologii inteligentnego otoczenia. Z jednej strony, świadomość problemów dotyczących bezpieczeństwa pomoże w wyodrębnieniu różnych opcji, które mogą być uwzględnione w projektach o charakterze naukowym lub technicznym. Osoby działające na rzecz rozwoju nowych rynków technologii inteligentnego otoczenia odniosą korzyści z możliwości podkreślenia funkcji bezpieczeństwa przy wprowadzaniu technologii na rynek, w podobny sposób jak ma to miejsce w przemyśle motoryzacyjnym. Po przeprowadzeniu analizy potencjalnych przyszłych scenariuszy raport kończy się podsumowaniem, że "technologia inteligentnego otoczenia narusza większość obecnie istniejących granic ochrony prywatności". Na przykład eksperymenty prowadzone w ramach "współpracy wykorzystującej komputery", z użyciem włączonych na stałe kamer wideo służących do komunikowania się osób znajdujących się w różnych lokalizacjach udowodniły, że ludzie łatwo zapominają o towarzyszącym im sprzęcie, narażając na szwank własną prywatność. Wprowadzenie fizjologicznych czujników podłączonych na stałe (na przykład do celów monitorowania zdrowia) mogłoby spowodować brak możliwości ukrycia prawdziwych uczuć, gdyż mogą one być ujawniane poprzez zmiany fizjologiczne. Inteligentne otoczenie może mieć nawet wpływ na ludzką naturę, przekonują partnerzy, na przykład poprzez wyeliminowanie konieczności rozwijania pamięci czy gromadzenia wiedzy, jeśli technologia zapewniłaby przypomnienie lub wyjaśnienie zawsze i na czas. Na podstawie przeglądu europejskich projektów w tej dziedzinie partnerzy SWAMI identyfikują szereg zasad, które mogą być zastosowane w odniesieniu do środków ochronnych w inteligentnym otoczeniu. Na przykład kwestie ochrony prywatności należy uwzględniać w projektach od samego początku, a nie dopiero po opracowaniu czy wdrożeniu technologii inteligentnego otoczenia. Technologie prowadzące do wzmocnienia ochrony prywatności powinny być łatwe do wykorzystania i zrozumienia, a wprowadzane nowe środki bezpieczeństwa powinny być ocenione pod kątem potencjalnych braków w innym miejscu łańcucha bezpieczeństwa. Jeśli chodzi o zasadnicze zagadnienie związane z pozyskaniem aprobaty użytkownika technologii inteligentnego otoczenia, autorzy raportu zastanawiają się, w jakim stopniu przedsiębiorstwa i związki branżowe kierują się potrzebami użytkowników w trakcie tworzenia nowych usług i technologii, abstrahując od ich deklaracji. Autorzy raportu sugerują, że w obszarach, w których przedsiębiorstwa współpracują, związki branżowe mogłyby przeprowadzać oceny wpływu i konsultacje z interesariuszami, podobne do tych wykorzystywanych przez UE lub niektóre instytucje Państw Członkowskich w celu złagodzenia obaw opinii publicznej dotyczących bezpieczeństwa oraz ochrony prywatności i tożsamości. Na zakończenie w raporcie podkreślono, że nowe technologie niemal zawsze skutkują zmianą osobistych oczekiwań w zakresie ochrony prywatności. Choć zmiany w oczekiwaniach związanych z ochroną prywatności towarzyszące wprowadzaniu technologii inteligentnego otoczenia są trudne do przewidzenia, partnerzy SWAMI wskazują, że oczekiwania ludzi raczej nie zmieniają się tak szybko jak sama technologia. "Można zatem jedynie zastanowić się, czy w przyszłości ludzie będą posiadać jakieś tajemnice, i czy żądanie 'zostawcie mnie w spokoju' będzie możliwe do spełnienia", podsumowują autorzy raportu.