ESA ostrzega: dziura ozonowa na biegunie poludniowym powraca
Przez kolejny rok Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) śledziła powiększanie się antarktycznej dziury ozonowej. Na podstawie obserwacji w ostatnich dziesięciu latach stwierdzono, że w tym roku rozmiary dziury ozonowej są duże jak na tę porę roku: jedynie w latach 1996 i 2000 dziury ozonowe były większe w tej samej fazie ich rozwoju. Powierzchnia tegorocznej sezonowej antarktycznej dziury ozonowej powiększyła się do dziesięciu milionów kilometrów kwadratowych - osiągając prawie wielkość Europy - i nadal rośnie. Oczekuje się, że największe otwarcie dziury będzie obserwowane we wrześniu: satelity ESA są gotowe do monitorowania jej rozwoju. Warstwa ozonu w stratosferze, która chroni życie na Ziemi przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym, jest narażona na szkodliwy wpływ niektórych czynników chemicznych w atmosferze, takich jak chlor pochodzący z zanieczyszczeń powodowanych przez człowieka - związków węgla z chlorem i fluorem (CFC). CFC, których użycie jest obecnie zabronione Protokołem montrealskim, były kiedyś często stosowane w pojemnikach aerozolowych i lodówkach. CFC same w sobie nie są szkodliwe, jednakże promieniowanie ultrafioletowe wysoko w atmosferze rozbija je na części składowe, które łatwo wchodzą w reakcje z ozonem. Dokładny czas występowania i wielkość antarktycznej dziury ozonowej są warunkowane regionalnymi zmianami meteorologicznymi. Podczas zimy na półkuli południowej wymiana mas powietrza znad Antarktydy i znad średnich szerokości geograficznych nie jest możliwa z powodu dominujących wtedy wiatrów, znanych jako wiry polarne. Powoduje to duże spadki temperatur, a podczas zimnej i ciemnej pory roku w stratosferze tworzą się chmury polarne zawierające chlor. Z nadejściem wiosny polarnej, połączenie powracających promieni słonecznych oraz chmur polarnych w stratosferze powoduje rozpad chloru na rodniki łatwo wchodzące w reakcje z ozonem, rozbijając go na pojedyncze cząsteczki tlenu. Jedna molekuła chloru może rozbić tysiące cząsteczek ozonu. Znajdujący się na pokładzie satelity Envisat przyrząd rejestrujący spektrum światła słonecznego świecącego przez atmosferę (Absorption Spectrometer for Atmospheric Chartography - SCIAMACHY) stale śledzi zmiany w globalnym poziomie ozonu. Dane ESA są podstawą do monitorowania warstwy ozonu w czasie niemal rzeczywistym oraz usługowego prognozowania zmian realizowanego przez konsorcjum PROMOTE (PROtocol MOniToring for the GMES Service Element), w którego skład wchodzi 30 partnerów z 11 krajów. Korzystając z doświadczeń udanego poprzednika - serwisu informacyjnego monitorującego zanieczyszczenia w troposferze TEMIS, PROMOTE oferuje pakiety informacji na temat atmosfery w ramach systemu Ziemia, będącego częścią modułu usługowego programu ESA GMES (Globalnego Monitoringu dla Środowiska i Bezpieczeństwa). Jest to wspólna inicjatywa ESA i Komisji Europejskiej, której celem jest wykorzystanie wszystkich dostępnych na ziemi i w przestrzeni kosmicznej źródeł informacji i prowadzenie przez Europę obserwacji środowiska na skalę globalną. Jako część pakietu usług PROMOTE, informacje satelitarne łączone są z danymi meteorologicznymi oraz modelami wiatrów i opracowywane są wiarygodne prognozy dotyczące ozonu i promieniowania ultrafioletowego. Po raz pierwszy dla ESA, wyniki te wykorzystywane są przez Światową Organizację Meteorologiczną (WMO) do opracowywania regularnie aktualizowanych antarktycznych biuletynów ozonowych (Antarctic Ozone Bulletin).