Raport ONZ podkresla umiedzynarodowienie prac badawczo-rozwojowych
W dniu 29 września Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD) opublikowała swój doroczny Światowy Raport Inwestycyjny (World Investment Report - WIR). W raporcie WIR 2005 zawarte zostały wyniki badania poświęconego pracom badawczo-rozwojowym przedsiębiorstw transnarodowych, wykonanego przez UNCTAD po raz pierwszy; badanie to dotyczyło wzrostu złożoności i umiędzynarodowienia badań i rozwoju (B+R) w przedsiębiorstwach wielonarodowych. Jak wynika z raportu, w 2004 r., po trzech latach spadku, nieznacznie wzrosły globalne bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ). Wzrost ten był wynikiem zwiększonych przepływów do krajów rozwijających się - w krajach rozwiniętych BIZ nadal spadały. Według dr Supachai Panitchpakdi, Sekretarza Generalnego UNCTAD, "silna presja konkurencyjna w wielu branżach sprawia, że firmy poszukują nowych metod poprawy swojej efektywności." Globalne przepływy BIZ w 2004 r. były o dwa procent wyższe niż w 2003 r., jednak ogólna wartość 543 miliardów euro ukrywa rozbieżne trendy. Przepływy do krajów rozwijających się wzrosły gwałtownie o 40 procent, osiągając poziom 187 miliardów euro - drugą co do wielkości kwotę odnotowaną w historii, natomiast w krajach rozwiniętych zaobserwowano spadek napływu o 14 procent, do 318 miliardów euro. Kraje o ustabilizowanej gospodarce i zasobne w kapitał od dawna są źródłem bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) na świecie, jednak udział wschodzących gospodarek rynkowych szybko rośnie. Przepływy BIZ w obu kierunkach sygnalizują zajmowanie przez kraje rozwijające się nowej pozycji w biznesie międzynarodowym; jak przewidują autorzy raportu zjawisko to prawdopodobnie wykrystalizuje się za pięć do dziesięciu lat. Trendy obserwowane w UE wykazywały znaczne zróżnicowanie w krajach "piętnastki" i w krajach będących nowymi członkami UE. W UE-15 napływy gwałtownie spadły o 40 procent, osiągając najniższy poziom od 1998 r. W niektórych krajach, takich jak Dania, Niemcy i Holandia, duże spadki były częściowo wynikiem spłaty wewnętrznych pożyczek w przedsiębiorstwach oraz repatriacji kapitału przez firmy-matki. Francja, Irlandia i Hiszpania, które w ostatnich latach odnotowały duże wzrosty, również doświadczyły znaczących spadków w przepływach BIZ w 2004 r. Natomiast we wszystkich krajach, które są nowymi członkami UE, BIZ wzrosły do 17 miliardów euro, czyli o prawie 70 procent w porównaniu z 2003 r., przy czym Czechy, Węgry i Polska otrzymały największą część tej kwoty. Największymi inwestorami w tych krajach były firmy mające swoje siedziby w krajach UE-15, takich jak Austria, Francja, Niemcy i Holandia. W całej Unii Europejskiej - łącznie z nowymi członkami UE - w minionym roku nastąpił gwałtowny spadek BIZ, o 38 procent (do 180 miliardów euro). W 2004 r. około 36 procent wszystkich BIZ trafiło do krajów rozwijających się. Na dziesięć gospodarek, w których nastąpił największy wzrost bezpośrednich inwestycji zagranicznych, siedem stanowiły kraje rozwijające się lub kraje na etapie transformacji, natomiast dziesięć najgłębszych spadków odnotowano w krajach rozwiniętych. Do dziesięciu gospodarek, które w 2004 r. odnotowały największy wzrost BIZ, należą: USA, Wielka Brytania, Australia, Hongkong, Brazylia, Chiny, Singapur, Meksyk, Korea Południowa i Rosja. Stany Zjednoczone pozostają największym odbiorcą BIZ, kolejne pozycje zajmują Wielka Brytania i Chiny. - Wysoki poziom BIZ w krajach rozwijających zostanie prawdopodobnie utrzymany - powiedziała Anne Miroux, kierownik zespołu, który opracował raport UNCTAD. - Korporacje transnarodowe dążą do zwiększenia swojej konkurencyjności poprzez rozszerzanie działalności na szybko rozwijających się rynkach gospodarek wschodzących oraz poprzez poszukiwanie nowych sposobów obniżki kosztów - kontynuowała. - Wpływa to nawet na lokalizację działalności wymagającej wysokiego poziomu wiedzy, takiej jak prace badawczo-rozwojowe. Wyższe ceny na wiele surowców dodatkowo stymulują BIZ w tych krajach rozwijających się, które są bogate w zasoby naturalne - jest to kolejny trend, który prawdopodobnie utrzyma się - dodała. W regionach rozwijających się, największy wzrost napływu BIZ odnotowano w Azji i Oceanii (46 procent), niewiele mniejszy (44 procent) w Ameryce Łacińskiej i w regionie Karaibów, natomiast przepływy do Afryki pozostały niezmienione. Napływ BIZ do najmniej rozwiniętych krajów wzrósł do dziewięciu miliardów euro, osiągając tym samym najwyższy poziom w historii, zważywszy jednak, że udział tych krajów w łącznej kwocie na świecie wynosi mniej niż dwa procent, proporcja ta jest stosunkowo niewielka. Przepływy BIZ do Stanów Zjednoczonych z krajów rozwiniętych wzrosły gwałtownie o 62 procent (do 80 miliardów euro), a przepływy do Wielkiej Brytanii zwiększyły się ponad trzykrotnie (do 65 miliardów euro), częściowo z powodu wzrostu liczby dużych fuzji i przejęć w tych krajach. Autorzy raportu zwracają uwagę na fakt, że przepływy inwestycji w obu kierunkach utorują drogę do strategicznej współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami w krajach rozwiniętych i rozwijających się, przy czym charakter i zakres tej współpracy będzie się różnić od powiązań istniejących w przeszłości.