Janez Potocnik z zadowoleniem przyjmuje debate na temat wspolpracy miedzynarodowej i badan europejskich
Komisarz ds. Nauki i Badań, Janez Potocnik, otworzył dwudniową konferencję pod hasłem "międzynarodowy wymiar Europy Wiedzy - wspólna sprawa dla Europy i świata" podkreślając rosnące umiędzynarodowienie badań oraz potrzebę współpracy w celu sprostania globalnym wyzwaniom. Konferencja odbyła się w dniach 6-7 października w Brukseli w Belgii. Przedstawiając Komisarza Potocnika, profesor P. Debré, przewodniczący rady powierniczej francuskiego centrum współpracy w badaniach rolniczych na rzecz rozwoju międzynarodowego CIRAD, podziękował mu za wsparcie i zauważył, że współpraca pomiędzy Europą i Południem zyskuje na politycznym znaczeniu. Profesor J.F. Girard, przewodniczący francuskiego instytutu badań nad rozwojem międzynarodowym IRD, przyłączył się do niego wzywając do kontynuacji prac konferencyjnych i uwzględnienia dodatkowo perspektywy międzynarodowej zarówno w dyskusjach nad proponowanym nowym programem ramowym (7. PR), jak też w przyszłych negocjacjach w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju. Janez Potocnik rozpoczął swą wypowiedź od zwrócenia uwagi na rosnącą tendencję do umiędzynarodowienia badań, czego dowodem jest współpraca transgraniczna i wspólne przedsięwzięcia, mobilność ludzi i przepływy prywatnych nakładów inwestycyjnych na badania i rozwój (B+R). Skomentował również zróżnicowane tempo jej narastania w różnych sektorach. - O ile jest ono wysokie na przykład w branży zaawansowanych technologii, - powiedział - jest wolniejsze w przypadku współpracy w dziedzinie nauk ścisłych i technologii, zwłaszcza w niektórych częściach świata oraz w zakresie prywatnych nakładów inwestycyjnych na B+R. Generowanie wiedzy jako takie stanowi wkład w realizację innych celów, powiedział Komisarz, a nowe podejście zastępuje nauki ścisłe i technologię w ich dawnej funkcji wspierania innych polityk. UE odpowiada na globalizację zwiększając stopień umiędzynarodowienia swoich instrumentów badawczych i rozwija działania na rzecz bliższej współpracy na trzech poziomach: - pomiędzy UE i konkretnymi krajami, - na poziomie regionalnym, na przykład pomiędzy krajami śródziemnomorskimi lub z Ameryką Łacińską, - na poziomie globalnym, poprzez takie inicjatywy jak Szczyt Ziemi 2002. Choć Janez Potocnik podkreślił, że polityka UE w zakresie badań musi być nadal wyrazem dążeń do maksymalnego zwiększenia atrakcyjności UE dla zagranicznych inwestycji w B+R, ostrzegł on, że osiągnięcie celu, jakim jest podwyższenie ogólnych nakładów na B+R do trzech procent PKB UE, zależy głównie od źródeł prywatnych, i przedstawił w szczegółach inicjatywy Komisji, które mają służyć temu celowi - takie jak wspólne inicjatywy technologiczne oraz nowe infrastruktury badawcze. Rozwój Chin i relatywnie mniejsza wielkość europejskiej gospodarki w skali światowej oznacza, że konieczna jest nowa międzynarodowa strategia współpracy, pociągająca za sobą ścisłą koordynację działań między Państwami Członkowskimi i dialog z partnerami. Międzynarodowa współpraca naukowa i technologiczna jest bardzo ważnym priorytetem, gdyż tworzy strategiczne powiązania o charakterze partnerskim, przyciąga najlepszych badaczy do Europy w celu dzielenia się wiedzą, którzy powracają następnie do swych krajów, oraz określa projekty przynoszące wzajemne korzyści. Priorytetem jest również pogłębianie współpracy z krajami rozwijającymi się, podkreślił Komisarz, ponieważ nauki ścisłe i technologia stanowią jedną z podstawowych sił napędowych wzrostu społecznego i gospodarczego oraz zrównoważonego rozwoju. Osiągnięcie Milenijnych Celów Rozwoju wymaga globalnego wysiłku, powiedział Janez Potocnik, a UE może radykalnie wzbogacić te działania inwestując w poszerzanie zdolności w tych krajach, lecz zależy to od koordynacji i współpracy. Celem UE jest umożliwienie europejskim naukowcom pracy z partnerami Unii w dziedzinie współpracy naukowej i technologicznej, która doprowadzi do zajęcia się wyzwaniami globalnymi, takimi jak bezpieczeństwo żywności, zrównoważony rozwój i podziały cyfrowe. - Świat robi się coraz mniejszy, tempo życia staje się coraz większe, a my nie mamy innego wyboru, jak tylko ze sobą współpracować - stwierdził na zakończenie. W czasie pierwszej części obrad konferencji wysłuchano jednakże obaw dotyczących wpływu programów ramowych na ułatwianie współpracy międzynarodowej. Profesor Eric Goles Chacc, przewodniczący chilijskiej komisji krajowej ds. badań naukowo-technicznych (Conicyt) powiedział, że czasami czuje się raczej jak "bardzo daleki kuzyn - dziesiąta woda po kisielu", niż jak "brat" w bliskich relacjach z Europą. Powiedział on, że biorąc pod uwagę uwzględnianie interesów krajów trzecich, programy ramowe nie pozwalają na razie na ich pełne uczestnictwo i potrzebne jest utworzenie forum Ameryki Łacińskiej w celu prowadzenia rozmów z UE. Podkreślił także, że UE pozostaje głównym partnerem Chile, choć odpowiednie wykorzystanie europejskiego finansowania mogłoby przynieść wysoce pozytywne rezultaty, a przy udoskonaleniu koordynacji, korzyści zarówno dla Ameryki Łacińskiej, jak i Europy. Rob Adam, dyrektor generalny południowoafrykańskiego Ministerstwa Nauki i Techniki również stwierdził, że współpraca międzynarodowa w dziedzinach nauk ścisłych i technologii powinna być lepiej rozumiana, i do celów analizy mogłaby być z pożytkiem podzielona na trzy rodzaje partnerstwa: - partnerska współpraca na poziomie samych badaczy, będąca podstawą większości wzajemnych relacji w ramach programów ramowych UE, - sterowane tworzenie sieci do celów budowy potencjału innowacyjnego; w tym kontekście podał on przykład partnerstwa na rzecz badań klinicznych między Europą a państwami rozwijającymi się (EDCTP), - tworzenie dużych instytucji naukowych poprzez bezpośrednie nakłady w celu budowy potencjału badawczego. Podobnie jak wielu mówców podczas posiedzeń w pierwszym dniu konferencji, podkreślił on z natury międzynarodowy charakter badań naukowych, cytując Ludwika Pasteura, który powiedział: "Nauka nie ma żadnej ojczyzny, gdyż wiedza ludzka obejmuje cały świat."