Nalezy sprawic, aby studia na kierunkach scislych i technicznych staly sie bardziej atrakcyjne, deklaruja uczestnicy konferencji OECD
"Rządy państw należących do OECD muszą podjąć konkretne działania w kierunku uatrakcyjnienia studiów na kierunkach ścisłych i technicznych," podkreślają autorzy wniosków sformułowanych podczas ostatniej konferencji międzynarodowej dotyczącej problemu zmniejszającego się naboru studentów na kierunkach ścisłych i technicznych. Wydarzenie organizowane przez OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) miało miejsce w Amsterdamie w Holandii; przedstawiono tam ilościowe i jakościowe wyniki uzyskane w badaniu dotyczącym spadku liczby studentów nauk ścisłych, w którym określone są czynniki odpowiedzialne za ten stan rzeczy i zawarte są zalecenia co do sposobu odwrócenia tej tendencji. W badaniu analizuje się dane dotyczące okresu 1985-2003 w 18 krajach OECD. W tym okresie w badanych krajach następował stopniowy spadek liczby uczniów w wieku 15-19 lat zapisujących się na kierunki ścisłe i techniczne. Lecz ta ewolucja demograficzna nie znajduje odbicia w liczbie absolwentów szkół średnich o profilu nauk ścisłych i technicznych, która jest albo stosunkowo stabilna albo w większości przypadków wykazuje tendencję rosnącą. W szkolnictwie wyższym również następuje wzrost w ujęciu bezwzględnym, jeżeli chodzi o liczbę nowych kandydatów na studia uniwersyteckie, absolwentów i nowych doktoratów w dziedzinach nauk ścisłych i technicznych w badanym okresie. Zanotowano również wzrost w liczbie absolwentów kierunków ścisłych i technicznych w stosunku do całej populacji będącej w wieku, w jakim uzyskuje się dyplom (20-24 lat). Jednakże raport stwierdza, że te dwa wskaźniki mogą przesłaniać tendencję spadkową liczby studentów zapisujących się na takie kierunki, jak matematyka, fizyka i chemia; przeciwwagę stanowi tutaj stale rosnąca liczba zapisów na kierunki informatyczne w tym samym okresie. Przejawem tej niepokojącej tendencji jest spadek, o 30 do 50 procent, liczby absolwentów fizyki opuszczających uniwersytety w ciągu ostatnich 10 lat w niektórych krajach. Kobiety, których udział w ogólnej liczbie studentów na kierunkach ścisłych i technicznych wzrósł w odniesieniu do udziału mężczyzn, nadal są niedostatecznie reprezentowane na studiach wyższych na tych kierunkach, chociaż autorzy raportu podkreślają istotne różnice pomiędzy badanymi krajami, a także pomiędzy różnymi dziedzinami. Na przykład kobiety są w zasadzie licznie reprezentowane na kierunkach nauk przyrodniczych, lecz nie jest tak w dziedzinie inżynierii. Jeżeli chodzi o studentów zagranicznych, w ciągu ostatnich 20 lat wskaźnik międzynarodowej mobilności studentów uległ podwojeniu, a liczba obcokrajowców na kierunkach ścisłych i technicznych rosła szybciej niż liczba słuchaczy będących obywatelami danych krajów, zwłaszcza na poziomie doktoranckim. Autorzy badania stwierdzają, że zarówno kobiety, jak i obcokrajowcy stanowią ogromne niewykorzystane zasoby potencjalnych studentów i profesjonalistów w dziedzinach nauk ścisłych, a plany działania ukierunkowane na odwróceniu spadającego naboru studentów na kierunki ścisłe i techniczne powinny systematycznie łączyć konkretne działania adresowane do tych grup. Inną niepokojącą tendencją, na którą zwracają uwagę autorzy raportu, jest wysoka liczba nauczycieli i badaczy, którzy w nadchodzących latach przejdą na emeryturę oraz brak dostępnych matematyków, fizyków i chemików, którzy mogliby ich zastąpić. Badając czynniki leżące u podłoża tej negatywnej tendencji, autorzy raportu podkreślają negatywne postrzeganie profesjonalistów z dziedzin nauk ścisłych i technicznych oraz ich karier przez młodych ludzi, którzy często mają w tym względzie stereotypowe wyobrażenia. Dlatego autorzy wniosków podsumowujących konferencję zalecają dostarczanie młodym ludziom dokładnych informacji, na przykład w drodze bezpośrednich kontaktów z prawdziwymi profesjonalistami, aby stanowiły one przeciwwagę dla tego rodzaju negatywnych stereotypów. Ponadto programy nauczania na kierunkach ścisłych i technicznych często są sztywne i przestarzałe, tak więc ich zawartość powinna być aktualizowana, aby stały się bardziej użyteczne dla nowoczesnego społeczeństwa. Uczestnicy konferencji przyznali, że większa elastyczność programów nauczania pozwoli także studentom powracać na kierunki ścisłe i techniczne na różnych etapach procesu edukacyjnego, w sytuacji, gdy od nich odejdą lub gdy nastąpi przerwa w toku ich studiów, zamiast nieodwołalnego zamknięcia takim studentom dostępu do studiów w tych dziedzinach. Brak odpowiedniego przygotowania w zakresie przedmiotów ścisłych i technicznych w przypadku niektórych nauczycieli w szkolnictwie podstawowym lub ponadpodstawowym jest również czynnikiem powstrzymującym uczniów przed kontynuowaniem nauki w tych dziedzinach. Na poziomie szkolnictwa wyższego brakuje niekiedy wymaganych umiejętności pedagogicznych, zwłaszcza z tego względu, że ocena nauczycieli akademickich zazwyczaj jest oparta na wynikach ich pracy badawczej, a nie na ich umiejętności przekazywania wiedzy. W ciągu całej pracy zawodowej nauczycieli powinny być zapewnione środki i zachęty związane z dodatkowym kształceniem, podkreślają autorzy wniosków. Raport opisujący te kwestie na poziomie kształtowania polityki opublikowany zostanie w lutym 2006 r. i zawierać będzie wyniki i zalecenia zawarte w pełnym badaniu dotyczącym edukacji w zakresie nauk ścisłych Globalnego Forum Nauki OECD, łącznie z wynikami omawianej konferencji.