Holenderscy naukowcy dowodzą skuteczności szczepionki w zatrzymaniu rozprzestrzeniania się ptasiej grypy
Zespół naukowców z Centralnego Instytutu Zwalczania Chorób Zwierząt w Leystad oraz Uniwersytetu Wageningen i Centrum Badawczego w Holandii ujawnił wyniki badań nad skutkami uodporniania drobiu na ptasią grypę, kończące się stwierdzeniem, że szczepionka może stanowić decydującą formę zwalczania tej choroby i zapobiegania następnej pandemii grypy u ludzi poprzez wyeliminowanie źródła infekcji. Wszystkie eksperymenty z wirusem ptasiej grypy zespół przeprowadzał w ramach niedawno zakończonego projektu UE AVIFLU, finansowanego jako element piątego programu ramowego (5. PR). Projekt dotyczył patogenezy oraz udoskonalonej diagnostyki i zwalczania zakażeń ptasią grypą. Według autorów badań opublikowanych w czasopiśmie Proceedings of the National Academy of Sciences, "szczepionka może ograniczyć przenoszenie się choroby do tego stopnia, że zapobiega wystąpieniu poważnej epidemii". Powszechnie uznawany jest fakt, że szczepionka może być potencjalnie efektywnym środkiem zwalczania i zapobiegania epidemiom wysoce chorobotwórczej grypy ptaków (HPAI - highly pathogenic avian influenza). W ostatnich latach opracowano kilka szczepionek przeciw wirusom grypy H5 i H7 u drobiu, które dowiodły skuteczności takiej ochrony kurczaków przed ujawnieniem się objawów chorobowych (zachorowaniem) i padnięciem. Przyczyną, dla której zapobieganie epidemiom HPAI nadal polega na zabijaniu i likwidacji zainfekowanych ptaków - 30 mln sztuk drobiu zostało zlikwidowanych w Holandii podczas wybuchu epidemii w 2003 r. - zamiast po prostu ich zaszczepieniu jest fakt, że chociaż przekonano się o skuteczności szczepień w zapobieganiu padnięciom oraz zachorowaniom, to zaobserwowano również bezobjawowe wydalanie wirusa. Nie było więc pewne, czy niezależnie od występujących epidemii uodpornione ptaki mogą w niewidoczny sposób roznosić chorobę, zwiększając ryzyko pojawienia się nowych ośrodków choroby i poważnego zagrożenia dla ludzi. Dlatego też idealna szczepionka powinna nie tylko powstrzymywać chorobę, ale również chronić przed jej rozprzestrzenianiem. Do tej pory niewiele jednak było wiadomo o wpływie szczepionek przeciw ptasiej grypie na ograniczenie transmisji wirusa HPAI wśród kurczaków czy o kwantyfikacji tego ograniczenia: badania dotyczyły wyłącznie skuteczności szczepionki w zakresie ochrony kurczaków przed zachorowaniem. Nadal brakowało wiedzy o tym, jak dobrze szczepionka ogranicza rozprzestrzenianie się wirusa. Była to decydująca kwestia do ustalenia przed rozpoczęciem akcji szczepień na dużą skalę, a jej wyjaśnienie stało się pilne gdy Chiny ogłosiły plany zaszczepienia miliardów ptaków, a Indonezja i Wietnam zostały wezwane przez Międzynarodową Organizację Epizootiologiczną do uczynienia tego samego. Holenderscy naukowcy zbadali wpływ szczepień na rozprzestrzenianie się wirusa w stadzie kurczaków, wykorzystując tak zwane doświadczalne przenoszenie choroby. Polega ono na monitorowaniu łańcucha transmisji choroby po umieszczeniu pewnej liczby zarażonych kurcząt razem z ptakami niezainfekowanymi. Eksperymenty tego typu pozwalają naukowcom na ocenę wpływu szczepień na dynamikę przenoszenia choroby. Ptaki zostały zarażone wirusem H7N7, wyizolowanym w trakcie epidemii ptasiej grypy w Holandii w 2003 r., oraz zaszczepione dwoma dostępnymi na rynku szczepionkami: szczepionką H7N1 (Włochy 99) i H7N3 (Pakistan 95). Badanie zostało przeprowadzone w następujący sposób. W jednym z eksperymentów wszystkie ptaki zaszczepiono z wyprzedzeniem, następnie pięć kurczaków umieszczono w klatce i wszczepiono im wirusa. 24 godziny później dodano pięć kurczaków stykających się z chorymi osobnikami i rozpoczęto monitorowanie rozprzestrzeniania się wirusa. Eksperymenty zakończono po trzech tygodniach. Wykonano również eksperymenty z parami kurczaków zaszczepionych i zakażonych wszczepionym wirusem oraz ptaków nie zaszczepionych i stykających się z chorymi osobnikami. We wszystkich przypadkach eksperymenty prowadzono z zastosowaniem surowych środków bezpieczeństwa: wirus H7N7 znany jest z tego, że może zarażać ludzi i spowodował nawet śmierć jednej osoby w Holandii podczas epidemii w 2003 r. Wyniki badań wskazują, że dwa tygodnie po podaniu obie testowane szczepionki zdołały całkowicie powstrzymać rozprzestrzenianie się choroby. Jednak pomimo faktu, że tydzień po zaszczepieniu kurczaki nie zapadały na grypę po wszczepieniu wirusa choroby, przez krótki czas pojawiały się pewne przypadki transmisji. Eksperymenty dowiodły, że szczepienia nie tylko chronią ptaki przed zachorowaniem i padnięciem, lecz także ograniczają rozprzestrzenianie się wirusa w stadzie do tego stopnia, że możliwe jest zapobieżenie poważnej epidemii. Jednakże naukowcy przyznają, że skoro szczepionki prawdopodobnie nie całkowicie blokują transmisję wirusa, programy szczepień powinny być postrzegane jako środek uzupełniający. Wnioski z wcześniejszych badań wykonywanych przez ten sam zespół przestrzegają przed zagrożeniami wynikającymi z zaprzestania stosowania podstawowych środków higieny, ograniczeń w transporcie oraz obserwacji i nadzoru po rozpoczęciu akcji szczepień. Badacz Michiel van Boven wyjaśnił serwisowi CORDIS Wiadomości, że jego zespół przeprowadził również dodatkowe eksperymenty ze szczepieniami kaczek i bażantów przeciw odmianie wirusa ptasiej grypy H7N7; wykazały one, że dla każdej konkretnej kombinacji nosiciel - patogen istnieje możliwość określenia skuteczności szczepionki w zapobieganiu epidemii. Jednakże wirusy grypy typu A nie tylko łatwo ulegają mutacjom, ale mogą również posiadać odmienne cechy w zależności od gatunku nosiciela, dlatego szczepienia powinny być dokładnie dostosowane pod względem typu szczepionki, dawki i liczby zastrzyków. Podobne eksperymenty przeprowadzano na kaczkach, wykorzystując wirusa H5N1 wyizolowanego w czasie epidemii w Pakistanie w 2004 r. i szczepionkę typu H5N2. Obecnie zespół badawczy analizuje wyniki prac i planuje publikację wniosków na początku przyszłego roku.
Kraje
Niderlandy