Pochwała dla projektów UE związanych z gospodarką wodną, lecz potrzebne jest szersze informowanie o ich wynikach
W opinii międzynarodowego zespołu ekspertów, stosowany przez Komisję Europejską model finansowania projektów badawczych z zakresu zintegrowanego zarządzania zasobami wodnymi (integrated water resources management - IWRM) nie tylko się sprawdza, ale może być stosowany przez inne sekcje DG ds. Badań Naukowych Komisji Europejskiej w celu rozszerzenia badań na inne kraje. Na wniosek Komisji Europejskiej zespół dokonał przeglądu 67 projektów badawczych z zakresu IWRM, finansowanych przez UE. Przegląd miał umożliwić Komisji i innym instytucjom wyciągnięcie wniosków z poprzednich inwestycji w badania związane z wodą, ukierunkowane na IWRM, jak również określenie mocnych i słabych stron tych badań, ze szczególnym uwzględnieniem problemów wynikających z wdrażania zasad IWRM. Przegląd wykazał, że badania finansowane przez UE zmobilizowały do działania bardzo dobre zespoły zarówno w Europie, jak i w innych częściach świata, i wywarły realny wpływ kształtujący sposób prowadzenia prac naukowych. Badania pozwoliły na osiągnięcie wyższego poziomu integracji interdyscyplinarnej niż jest to możliwe w przypadku większości krajowych programów badawczych. W opinii zespołu ekspertów, podstawową słabą stroną jest brak przekazywania informacji o wynikach badań zarówno decydentom politycznym, jak i ogółowi społeczeństwa. "Znaczenie wymiany informacji jest powszechnie niedoceniane, zarówno na poziomie programu, jak i poszczególnych zespołów badawczych pracujących nad projektami", stwierdzono w raporcie. W dokumencie podkreślono, że wpływ wywierany przez badania naukowe zależy od umiejętności przekazywania przez zespoły naukowe informacji o wynikach swoich prac, które nie zawsze są dobrze przyjmowane, ale jednocześnie przyznano, że z drugiej strony sukces zależy też od "chęci przekazywania potencjalnie przykrych wiadomości wykazywanej przez uczestników projektów w sektorze zasobów wodnych". Autorzy raportu odnotowują również częste występowanie rozbieżności między poglądami społeczeństwa na temat tego, co można zrobić w zakresie użytkowania zasobów wodnych, a faktycznymi możliwościami uwzględniającymi kwestie zasadnicze. "Podjęcie konkretnych wysiłków na rzecz wyeliminowania tych rozbieżności to wyzwanie dla tych, którzy będą prowadzić badania w przyszłości. Dzięki temu badania uzyskałyby bardziej bezpośrednie znaczenie dla planowania i podejmowania decyzji w złożonych warunkach politycznych, które są kontekstem dla zarządzania zasobami wodnymi", stwierdzili eksperci. Jednakże, jak stwierdzili autorzy raportu, bez uznania politycznego charakteru tego procesu "zwiększenie wpływu nauki w perspektywie krótko- i średnioterminowej będzie trudne lub nawet niemożliwe". Zespół ekspertów zalecił stosowanie strategii przewidujących ustanowienie ściślejszych powiązań z priorytetami regionalnego zintegrowanego zarządzania zasobami wodnymi i ich alokacji (IWRAM), a także narzucenie projektom wymogu utrzymywania stałych powiązań pomiędzy lokalną wiedzą, rozwojem społeczno-ekonomicznym, polityką i organami wykonawczymi. I rzeczywiście, autorzy przeglądu odnotowali, że kolejne projekty finansowane przez UE spowodowały wzrost uznania dla lokalnej wiedzy ze strony konsorcjów. Odnosząc się do zagadnień, na których badania powinny być skoncentrowane, zespół ekspertów proponuje naukę o ekosystemach, jak również zadanie osiągnięcia konwergencji między sposobem zarządzania wodą w realnych warunkach polityczno-ekonomicznych i zasadami zrównoważenia, oczywistymi dla naukowców zajmujących się wodą i dla ekonomistów. W kwestii rozwoju kapitału ludzkiego autorzy raportu zalecają ustanowienie w krajach partnerskich, czyli w krajach spoza UE uczestniczących w badaniach naukowych, centrów doskonałości zajmujących się interdyscyplinarnymi badaniami wody i polityką w tym zakresie. "Mają one wartość i są potrzebne, ponieważ instytucje kształcenia wyższego w Stanach Zjednoczonych i w Europie, z pewnymi chlubnymi wyjątkami, nie odgrywają już tak potrzebnej roli lidera", stwierdzono w raporcie. Przegląd, który stanowi częściowy wkład Inicjatywy Wodnej UE w Milenijne Cele Rozwoju dotyczące wody, przyczynił się do opublikowania nie tylko raportu technicznego, ale również zarysu polityki oraz broszury przeznaczonej dla ogółu społeczeństwa. "Często mówiłem, jak ważna jest praca ukierunkowana na zbliżenie nauki i społeczeństwa. Ta broszura jest jednym z przykładów działań podejmowanych w tym celu przez Komisję Europejską", napisał we wstępie komisarz ds. nauki i badań naukowych UE Janez Potočnik. "Naszą ambicją jest doprowadzenie do lepszego wykorzystania silnej międzynarodowej współpracy w zakresie badań nad wodą. Chcemy przyczynić się do sprostania wyzwaniom w tej dziedzinie oraz promować zintegrowaną alokację zasobów wodnych i zarzadzanie nimi, a także zarządzanie angażujące ludzi, którym ma pomóc, i zaspokajające ich potrzeby", dodał. Przegląd zaprezentowano na IV Światowym Forum Wody w Meksyku, które zakończyło się 22 marca - w Światowym Dniu Wody.