Historyczne spojrzenie na ewolucję naszych współczesnych praw
Badaczka z finansowanego przez UE projektu EMPIREHURIGHTS zajęła się analizą historycznej genezy praw człowieka i poglądów na ich temat we wczesnej nowożytności. Wychodząc poza ramy dotychczas rozpatrywanych przez naukowców systemów wartości obowiązujących w północnej i protestanckiej Europie, udało jej się nakreślić bardziej zróżnicowany obraz praw człowieka. Stypendystka projektu, prof. Graça Almeida Borges, skupiła się na czterech złożonych i niejednoznacznych problemach: przemocy, prawach ludów tubylczych, różnicach religijnych i niewolnictwie. „Te problemy były nieodłączną częścią procesu kolonizacji we wczesnych latach nowożytności i dzisiaj można postrzegać je w kontekście praw człowieka”, wyjaśnia. Połączone historie Celem projektu było zbadanie, w jaki sposób kraje europejskie podchodziły to tych problemów, zwłaszcza w latach 1580–1640. W tym okresie Portugalia i Hiszpania, kraje katolickie związane unią personalną, urosły do rangi imperium o niemal globalnym zasięgu. Zatem w centrum badania znalazł się proces tworzenia europejskich imperiów zamorskich w XVI i XVII wieku. Powszechne uprzedzenia Badania wykazały, że podczas budowania imperium decydenci na wszystkich szczeblach władzy kolonialnej byli zmuszeni do radzenia sobie z większością wymienionych problemów i związanych z nimi wyzwań. Mimo że historiografia zawiera głównie prace dotyczące Hiszpanii, z badań wynika, że podobne kwestie były przedmiotem debaty również wśród urzędników portugalskich. W ramach projektu EMPIREHURIGHTS udało się ustalić, że przeważającymi tematami rozważań były: przemoc, prawa ludów tubylczych i różnice religijne. Z kolei problem niewolnictwa był debatowany jedynie, gdy chodziło o podporządkowanie sobie rdzennych Amerykanów. Zatem na podstawie badań udało się wywnioskować, że „problemy te były nieodłączną częścią procesów decyzyjnych dotyczących zarządzania koloniami i budowania imperium przez kraje Półwyspu Iberyjskiego”. Jak tłumaczy prof. Almeida Borges, „skutecznie wpłynęło to na odmienny charakter terytoriów obu imperiów”. Lekcje z przeszłości Badaczka dzieliła się pracami i rezultatami projektu podczas różnych wydarzeń akademickich i konferencji. Opublikowała cztery artykuły, a obecnie pracuje nad kolejnymi publikacjami, rozdziałami książek i katalogiem źródeł, redaguje też lub współredaguje trzy książki. Stworzyła także projekt cyfrowy, który ciągle rozwija. Prof. Almeida Borges mówi, że dzięki indywidualnemu stypendium w ramach programu „Maria Skłodowska-Curie” otrzymała podstawowe narzędzia do zwiększenia swojej wiedzy na temat badanej dziedziny. W szczególności interdyscyplinarny charakter projektu pozwolił jej na współpracę z naukowcami zajmującymi się różnymi obszarami historiografii, głównie dzięki organizacji konferencji „Encounters, Rights and Sovereignty in the Iberian Empires (16th-19th centuries)” („Spotkania, Prawa i Suwerenność w Imperiach Krajów Półwyspu Iberyjskiego (XVI–XIX wiek)”). Tematy badane w ramach projektu EMPIREHURIGHTS są niewątpliwie bardzo ważne ze społeczno-gospodarczego punktu widzenia oraz istotne w kontekście obecnych kryzysów humanitarnych i kryzysów związanych z migracją, uchodźcami, przywództwem i ruchami ekstremistycznymi. „Mimo że te lekcje z przeszłości wywodzą się z kontekstu imperialnego, który charakteryzowała przemoc i niesprawiedliwość, dzisiejsi decydenci mogą wysnuć z nich wnioski na temat ogromnego wpływu, jaki najmniej uprzywilejowane grupy społeczne mogą wywierać na kształtowanie naszej globalnej przyszłości”, podsumowuje badaczka. Realizacja projektu i przyszłe badania zaplanowane przez prof. Almeida Borges wpisują się w cele Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 Organizacji Narodów Zjednoczonych. Setki dokumentów zebranych podczas prac nad projektem EMPIREHURIGHTS posłuży badaczce za materiał do badań na kolejne lata, w tym do obecnie realizowanych projektów na temat przemocy i oporu w imperiach krajów Półwyspu Iberyjskiego.
