Badanie opinii dotyczących biotechnologii i zaproszenie do wyrażenia swego zdania
Cztery lata temu Komisja Europejska uruchomiła plan działania "Nauki przyrodnicze i biotechnologia - strategia dla Europy". Teraz, w połowie realizacji ośmioletniej strategii, inicjatywa ta zostanie poddana ocenie. Swój komentarz na temat propozycji w dziedzinie biotechnologii opublikowanych w 2002 r. należy nadesłać do 30 września. Opinię może wyrazić każdy. Tymczasem Eurobarometr opublikował drugą część wyników swojego sondażu dotyczącego stosunku do biotechnologii; pierwsza część została opublikowana w maju. W sondażu wykorzystano informacje zebrane od około 1000 respondentów we wszystkich 25 państwach członkowskich, aby uzyskać szczegółowy obraz postaw. W 2002 r. unijny 30-punktowy plan działania zobowiązał UE do zwiększenia postępów w dziedzinie biotechnologii. Obejmowało to lepsze poznanie biotechnologii i kształtowanie wykwalifikowanej kadry, a także zarówno przyciąganie, jak i zatrzymywanie uznanych naukowców. W planach tych znalazł się również rozwój infrastruktury towarzyszącej biotechnologii. Na przykład jako priorytetowe zostały uznane następujące kwestie: zapewnienie dostatecznej liczby prawników z doświadczeniem w dziedzinie biotechnologii, opracowanie systemów ochrony własności intelektualnej, środki finansowe na nowo powstające przedsiębiorstwa i zapewnienie zaangażowania rządów. Konkretne działania dotyczyły organizmów genetycznie modyfikowanych (GMO), w celu zapewnienia ich właściwego oznaczania i badania, a także określenia, jak biotechnologia może pomóc krajom rozwijającym się. Teraz, po czterech latach, wiele z tych punktów planu działania udało się zrealizować, inne nie zostały rozpoczęte, a w innych nie osiągnięto jeszcze zamierzonych celów. Postępy są teraz poddawane publicznym konsultacjom. Dając pojęcie o tym, w którym kierunku mogą iść zalecenia, unijna grupa statystyczna Eurobarometr opublikowała drugą część swojego badania na temat stosunku do biotechnologii w całej UE. Poprzednie sondaże przeprowadzano w latach 1991, 1993, 1996, 1999 i 2002, natomiast wspomniany sondaż dotyczy postaw w 2005 r. Ogólnie biorąc, zdania na temat biotechnologii są coraz bardziej pozytywne, a obywatele UE czują się lepiej poinformowani i mają większe zaufanie do sektora biotechnologii. Faktycznie, kiedy istnieją namacalne korzyści, obywatele chętnie podejmują ryzyko związane z innowacjami technologicznymi. Nie są jeszcze w pełni rozwiązane kwestie etyczne. W sprawozdaniu czytamy: "Choć większość chce powierzyć odpowiedzialność za nowe technologie ekspertom, podejmującym decyzje na podstawie danych naukowych, licząca się mniejszość chciałaby, aby przy podejmowaniu decyzji w sprawach nauki i technologii większy nacisk położony był na względy moralne i etyczne oraz na głosy opinii publicznej". Biotechnologia jest szeroko popierana w sektorach medycznym i przemysłowym, natomiast nie w sektorze rolniczym, czego ilustracją są nadal istniejące wątpliwości dotyczące GMO. Ludzie chcą wiedzieć więcej o zagrożeniach i korzyściach płynących z badań nad komórkami macierzystymi, "Podejście utylitarne [...] wpływa na ich na ogół pozytywne podejście do tej technologii", czytamy w sprawozdaniu. Ogólnie mówiąc, obywatele uważają, że korzyści z GMO nie są jeszcze udowodnione, a sprzeciw wobec GMO nie oznacza ogólnego sprzeciwu wobec nauki i technologii - nic bardziej mylącego. W sondażu porównano i skontrastowano cztery różne technologie - nanotechnologię, farmakogenetykę, terapię genową i żywność genetycznie zmodyfikowaną. W ujęciu ogólnym największym poparciem cieszyła się nanotechnologia, następnie farmakogenetyka, poparcie wyrażano też - choć z pewnymi zastrzeżeniami odnośnie ryzyka - dla terapii genowej, a na końcu znalazł się negatywny odbiór żywności genetycznie modyfikowanej jako stwarzającej ryzyko. Generalnie ludzie niechętnie kupują żywność genetycznie zmodyfikowaną. Jednak postawy nie są jednolite w całej UE. Liczba zwolenników żywności genetycznie zmodyfikowanej przewyższa liczbę przeciwników tylko w Hiszpanii, Portugalii, Irlandii, we Włoszech, na Malcie, w Czechach i na Litwie. Jednak sytuacja jest bardzo złożona. "Wydaje się, że gdy tylko osiągnięty zostanie próg minimalnej akceptacji, ludzie są coraz bardziej skłonni zauważać wiele możliwych do przyjęcia argumentów za kupowaniem żywności genetycznie zmodyfikowanej", czytamy w raporcie. Poparcie dla biotechnologii przemysłowej było duże, ponad 70 procent respondentów pozytywnie odnosiło się do planów rozwoju biopaliw i biotworzyw. Istnieje znaczne poparcie dla badań nad komórkami macierzystymi (65 procent) - i bardziej kontrowersyjnych badań nad embrionalnymi komórkami macierzystymi (59 procent). Interesujące jest to, że w tych krajach, gdzie pozytywne nastawienie do badań nad embrionalnymi komórkami macierzystymi jest najsłabsze - w krajach bałtyckich, Słowenii, na Malcie, w Irlandii i Portugalii, jedna trzecia respondentów wybrała odpowiedź "nie wiem". Jeśli chodzi o badania nad komórkami macierzystymi, Europejczycy chcą wiedzieć więcej nie o samych badaniach, ale o ich konsekwencjach - co te badania mogą oznaczać dla społeczeństwa. Większość Europejczyków w gruncie rzeczy chętnie pozwala "ekspertom" naukowym decydować o najlepszym kierunku działań w nadzorze nad nauką i technologią, wykazując wysoki stopień zaufania do pracowników naukowych. W porównaniu z poprzednim sondażem w 2002 r. respondenci uważali, że mają większą wiedzę o nauce i technologii i udzielili więcej poprawnych odpowiedzi w krótkim quizie dotyczącym nauki i technologii. W bezpośrednim porównaniu nauka i technologia zostały określone przez respondentów jako nieco mniej interesujące lub zajmujące niż polityka, chociaż występuje pewien związek między tymi dwoma obszarami tematycznymi. Podsumowując, badanie wyodrębniło cztery grupy lub "typy" obywateli Europy - "aktywni", "uważający", "obserwatorzy" i "niezaangażowani". "Aktywny" Europejczyk (12 procent populacji) sam poszukuje wiadomości o biotechnologii i może nawet uczestniczył w publicznym spotkaniu poświęconym temu tematowi. "Uważający" Europejczyk (14 procent) śledzi z zainteresowaniem wiadomości za pośrednictwem mediów i może mieć pewną wiedzę na ten temat. "Obserwator" (33 procent) może śledzić wiadomości, a nawet mógł rozmawiać o biotechnologii. I w końcu "niezaangażowany" (41 procent) nie interesuje się informacjami o biotechnologii w mediach i mógł nie słyszeć o konkretnych tematach, a także nie ma żadnej wiedzy z tym związanej. Młodzi ludzie mają inne zdanie niż starsi - grupa 15-25-latków jest bardziej skłonna do konsumpcji żywności genetycznie zmodyfikowanej, za to mniej rozmawia o polityce i mniej troszczy się o zdrowie. Kobiety z reguły wypadają nieco słabiej niż mężczyźni - z wyjątkiem zagadnień związanych z ciążą. Jednak jest bardziej prawdopodobne, że kobiety bardziej wykształcone nie znajdą się ani w grupie "uważających" ani "aktywnych". Przyczyny tego nie są jasne i wymagają dalszych badań. Na zakończenie, w Europie, USA i Kanadzie ujawniono zaskakująco mało różnic w postawach. Europejczycy nieznacznie bardziej wierzą w nanotechnologię niż Amerykanie i Kanadyjczycy. Jednakże Europejczycy i Kanadyjczycy wykazują dużo mniejszy entuzjazm niż Amerykanie w stosunku do żywności genetycznie modyfikowanej. "Nauki przyrodnicze i biotechnologia - strategia dla Europy" została uruchomiona w celu nadania kierunku Europie w dziedzinie nauk przekraczających granice wiedzy i nauk stosowanych. Uważa się, że Europa stoi u progu rewolucji biotechnologicznej i celem strategii jest doprowadzenie Europy do tej rewolucji. Czy to się sprawdza? Czy należy zmienić kierunek? Możesz wyrazić swoją opinię na temat strategii i sprawić, by usłyszano twój głos.