Amerykańscy naukowcy zbierają Nagrody Nobla w dziedzinie nauk ścisłych
Amerykańscy naukowcy zebrali tegoroczne Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny, fizyki i chemii. W dniu 2 października Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny w wysokości 10 milionów koron szwedzkich (1,37 mln euro) otrzymał duet Andrew Fire, profesor patologii i genetyki na Uniwersytecie Stanforda, i Craig Mello, profesor medycyny molekularnej na Uniwersytecie Massachusetts, za odkrycie mechanizmu wyciszania nieprawidłowo funkcjonujących genów. Eksperci uważają, że to przełomowe odkrycie może doprowadzić w przyszłości do leczenia bardzo wielu chorób. DNA zawiera informacje potrzebne do zbudowania wszystkich białek umożliwiających życie. Informacje w genach są najpierw kopiowane do cząsteczki znanej jako mRNA (messenger RNA - informacyjny kwas rybonukleinowy), która jest następnie wykorzystywana jako szablon do produkcji białka. Na podstawie doświadczeń prowadzonych na nicieniach prof. Fire i prof. Mello odkryli, że mechanizm znany jako interferencja RNA uaktywnia się, kiedy cząsteczki RNA występują w komórce w postaci dwuniciowych par. Dwuniciowe RNA aktywuje proces biochemiczny, który niszczy cząsteczki mRNA przenoszące taki sam kod genetyczny jak dwuniciowe RNA. Kiedy takie cząsteczki mRNA znikną, wtedy odpowiadający im gen zostaje wyciszony i nie dochodzi do produkcji takiego typu białka, jakie jest kodowane przez ten gen. W dniu 3 października John Mather, starszy astrofizyk w ośrodku lotów kosmicznych im. Goddarda należącym do NASA, i George Smoot, profesor na Uniwersytecie w Berkeley, zostali wspólnie uhonorowani Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki za prace, które wykazały, że Wielki Wybuch nie jest już tylko teorią z podręczników. Za pomocą satelity NASA COBE dwaj uczeni zmierzyli po raz pierwszy widmo promieniowania kosmicznego tła - jasne światło, które, jak się uważa, jest pozostałością najwcześniejszej fazy istnienia Wszechświata, umieszczanej w czasie 380 000 lat po Wielkim Wybuchu. Naukowcy doszli do wniosku, że rozkład promieniowania wykrytego przez satelitę charakteryzował się takim kształtem widma, jakiego należało się spodziewać, jeśli teoria Wielkiego Wybuchu jest poprawna. Chociaż obecnie prawie wszyscy fizycy uważają, że Wielki Wybuch miał miejsce, na poparcie tej teorii przedstawiono niewiele dowodów - do czasu, gdy COBE wszedł na orbitę w 1989 r. i jego instrumenty wykryły anizotropię - fluktuacje temperatury promieniowania mikrofalowego, które wciąż wypełnia cały kosmos. Ta anizotropia wyjaśnia, w jaki sposób siła grawitacji skupiała nowo powstałą materię z wybuchu w najwcześniejsze galaktyki. W dniu 4 października Roger Kornberg, profesor medycyny na Uniwersytecie Stanforda w Kalifornii i syn wcześniejszego laureata Nagrody Nobla Arthura Kornberga, zdobył Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za prace nad transkrypcją genów. Jest to mechanizm, dzięki któremu informacja zawarta w genach jest kopiowana, a następnie przenoszona do tych części komórek, które produkują białka. Transkrypcja jest niezbędnym warunkiem życia: bez niej informacja genetyczna nie mogłaby być przenoszona do różnych części ciała, a to doprowadziłoby do śmierci organizmów. Wiadomo, że zakłócenia procesu transkrypcji mają wpływ na występowanie wielu chorób u ludzi, takich jak nowotwory, choroby serca i różne rodzaje zapaleń. Zrozumienie przebiegu tego procesu ma podstawowe znaczenie dla nauki. Profesor Kornberg otrzymał nagrodę w wysokości 10 milionów koron szwedzkich za stworzenie po raz pierwszy rzeczywistego obrazu procesu transkrypcji na poziomie molekularnym u ważnej grupy organizmów zwanych eukariotami, do której należą ssaki, a więc i ludzie. Jego obrazy pokazują, w jaki sposób stopniowo rozwija się nowa nić RNA, oraz przedstawiają rolę kilku innych cząsteczek niezbędnych dla procesu transkrypcji. Obrazy te są tak szczegółowe, że można na nich rozróżnić pojedyncze atomy; umożliwia to zrozumienie mechanizmów transkrypcji i sposobów jej regulacji.
Kraje
Stany Zjednoczone