Badanie wskazuje, że uniwersytety są podstawą regionalnych gospodarek opartych na wiedzy
Jako główne źródło wiedzy uniwersytety odgrywają ważną rolę w tworzeniu i rozwijaniu regionalnych gospodarek opartych na wiedzy. Jednak kwestie związane z krzewieniem ducha przedsiębiorczości i budowaniem dynamicznej infrastruktury służącej transferowi technologii pomiędzy uniwersytetami i przemysłem nadal stanowią główne przeszkody na drodze do rozwijania innowacyjności. Są to niektóre z najważniejszych wniosków z ostatniego badania przeprowadzonego przez Europejskie Stowarzyszenie Uniwersytetów (EUA). Wiedzę postrzega się jako podlegającą globalizacji i przekraczającą granice, a "pracownicy nauki" i firmy stają się jeszcze bardziej mobilni. Jednak od pewnego czasu decydenci polityczni i eksperci podkreślają znaczenie wymiaru "lokalizacji" dla rozwoju gospodarek opartych na wiedzy. Zwracają uwagę na efekty "rozlewu" wiedzy, co skłania ludzi i firmy do wybierania lokalizacji w pobliżu siebie. To według nich pobudza tworzenie i rozwój regionalnych gospodarek opartych na wiedzy, co przynosi znaczące korzyści gospodarcze. Uznając znaczenie tych zgrupowań dla konkurencyjności, władze regionalne przywiązują coraz większą uwagę do gospodarki opartej na wiedzy oraz jej ogólnych potrzeb, a zwłaszcza łączności i struktur wspierających dla zgrupowań, które rozwinęły się w danym regionie. Badanie analizuje cztery europejskie miasta-regiony (Barcelonę, Brno, Manchester i Öresund) i wskazuje, że rozwijane są wszystkie kluczowe elementy innowacyjnego regionu. Należą do nich między innymi rozwój najnowocześniejszych sektorów usług i gospodarki; promocja kultury wiedzy, inwestycji społecznych, inwestycji w edukację i wysoko wykwalifikowaną siłę roboczą. Uważa się również, że regiony zapewniają doskonałe warunki dla interakcji pomiędzy kluczowymi strukturami wiedzy i innowacji, to znaczy: uniwersytetami, rządem i przedsiębiorstwami. Ponadto badanie przedstawia, w jaki sposób udało się tym regionom zaangażować społeczeństwo w procesy tworzenia wiedzy. Biorąc pod uwagę ten nowy kontekst, wszystkie struktury, w tym uniwersytety, zostały poddane bardziej wnikliwej analizie. Pojawiły się pytania, czy wiedza powstająca na uniwersytetach jest rodzajem wiedzy potrzebnym dla gospodarki opartej na wiedzy oraz czy kanały, przez które zostaje włączona do procesów produkcji, w rzeczywistości spełniają oczekiwania. Według autorów badania uniwersytety spełniają swoją rolę jako główny ośrodek tworzenia wiedzy, obejmującej nie tylko rozwój naukowy i technologiczny, ale również zjawiska społeczne i kulturowe. Naukowcy i wykładowcy uniwersyteccy jako pierwsi określili, przeanalizowali i wyjaśnili zjawisko gospodarki opartej na wiedzy, jak również znaczenie interakcji regionów, zgrupowań oraz różnych podmiotów dla rozwoju wiedzy. Co najważniejsze, uniwersytety kształcą i szkolą absolwentów dla regionu wiedzy. Badanie wskazuje, że wszystkie cztery regiony wiedzy szczycą się tym, że dysponują różnorodnością i wyższym niż regiony konkurencyjne wskaźnikiem takich absolwentów dla rozwijającej się gospodarki opartej na wiedzy. Autorzy badania stwierdzają, że choć kwestie z tym związane są traktowane niezwykle poważnie przez uniwersytety, które stale weryfikują programy nauczania i przepisy, problemy powstają nadal. Na przykład sytuacja, w której posiadane umiejętności są niewystarczające dla spełnienia profesjonalnych zadań jako innowatorzy, badacze, specjaliści techniczni lub menadżerowie, może doprowadzić do zachwiania równowagi. Według autorów badania konieczne są jeszcze pewne dostosowania, aby przygotować absolwentów do wyzwań związanych z obecną i rozwijającą się regionalną gospodarką opartą na wiedzy oraz dostosować ich umiejętności do tych wyzwań. Pomimo iż istnieje lub powstaje wiele kanałów służących lepszemu transformowaniu i dostosowywaniu umiejętności, badanie wskazuje, że tylko w jednym regionie zorganizowano regionalne partnerstwo umiejętności, w ramach którego różne uniwersytety, instytucje szkoleniowe i pracodawcy mogli prowadzić dyskusje na temat potrzeb związanych z umiejętnościami i ich zapewniania. Kolejnym problemem wskazanym przez objęte badaniem władze regionalne jest mentalność i umiejętności związane z przedsiębiorczością, które są ogólnie postrzegane jako niewystarczająco rozwinięte, nie tylko wśród studentów, ale również wśród badaczy. Wielu przedstawicieli regionalnych stwierdziło, że uniwersytety niekoniecznie najlepiej nadają się do zapewniania takich szkoleń w zakresie przedsiębiorczości. W niektórych regionach tego typu szkolenia są opracowywane wspólnie przez uniwersytety i przedsiębiorstwa, przy wsparciu regionalnych agencji rządowych. W innych, uniwersytety zapewniają takie kursy, ale wykładowcami są przedstawiciele biznesu. Jednak najważniejszym zadaniem uniwersytetów jest zapewnienie solidnej bazy naukowej i według badania w regionach nim objętych uniwersytety spełniają tę rolę we wszystkich dziedzinach z wyjątkiem dwóch: stosowalności badań i transferu wiedzy technologicznej. Badanie wskazuje, że wiele instytucji jest zainteresowanych osiąganiem doskonałych rezultatów w zakresie potencjału badawczego i jakości badań, ale są oporne wobec kwestii stosowalności badań, ponieważ jest to często postrzegane jako czynnik obniżający jakość badawczą. Jednak paradoksalnie uniwersytety chętnie weszłyby do infrastruktury transferu technologii, ale ich przedstawiciele twierdzą, że nie mają na to środków ani, pod pewnymi względami, specjalistycznej wiedzy. W przypadku większości badanych instytucji biura transferu technologii założono w ciągu dwóch lub trzech ostatnich lat, ale nie dysponują one jeszcze wystarczającą liczbą personelu umożliwiającą podjęcie pełnego zakresu zadań, które mają wykonać. Autorzy badania podkreślają, że zadanie polegające na mobilizowaniu szczególnie dużej części środowiska profesorskiego, aby jego przedstawiciele wykazali większe zainteresowanie innowacjami i działalnością gospodarczą, jest czasochłonne i wymaga większej ilości zasobów ludzkich niż ma do dyspozycji większość instytucji. Ponadto w trzech z pięciu krajów objętych czterema studiami przypadków przeważająca część naukowców uniwersyteckich jest określana (przez przedstawicieli uczelni, biznesu lub rządu) jako osoby negatywnie nastawione do idei bezpośredniego zaangażowania się w innowacje komercyjne. Jednak autorzy badania zauważają, że dużo się zmienia w wyjątkowo krótkim czasie. We wszystkich czterech regionach coraz większa liczba profesorów bardziej otwiera się na innowacje i współpracę z przemysłem oraz wykazuje zainteresowanie tym aspektem. Dzięki rosnącej liczbie pozytywnych przykładów uznanych badaczy, którzy skupiają się przede wszystkim na działalności naukowej, ale są jednocześnie przedsiębiorczy - oraz entuzjastycznie nastawieni do obu rodzajów zaangażowania badawczego - poglądy bardziej konserwatywnych przedstawicieli środowisk akademickich zaczynają się zmieniać. Ze swojej strony władze krajowe odpowiadają na potrzebę zapewnienia lepszej infrastruktury do transferu technologii - wiele rządów europejskich założyło ostatnio fundusze uniwersyteckie na rzecz innowacji. Mają one formę funduszy badawczych dla uniwersytetów lub współpracy uniwersytetów/przedsiębiorstw albo formę całego "trzeciego strumienia finansowania". Są przyznawane na podstawie szerszego zakresu zaangażowania w kwestie odnoszące się do gospodarki z partnerami spoza uniwersytetów. Takie kanały finansowania mają na celu ulepszenie łączności pomiędzy uniwersytetami oraz ich środowiskami, a tym samym zapewnienie pośrednich korzyści dla regionalnych sieci wiedzy. Według badania władze regionalne jako takie nie wywierają ogólnie dużego wpływu na zachowania przedstawicieli uniwersytetów poprzez mechanizmy finansowania lub "twarde" regulacje, jednak wykorzystują swoje kompetencje w ukierunkowany sposób w celu stworzenia połączeń pomiędzy uniwersytetami i przedsiębiorstwami. Na przykład władze regionalne, świadome znaczenia elastycznej przestrzeni oraz dobrej jakości infrastruktury dla konkurencyjnych badań i działalności innowacyjnej prowadzonych przez uniwersytety, często zapewniają przestrzeń i infrastrukturę dla wspólnych projektów uniwersytetów i przedsiębiorstw.