Wzmocnienie współpracy badawczej pomiędzy Wschodem a Zachodem
Jednym z kluczowych priorytetów Europejskiej Przestrzeni Badawczej (EPB) jest rozwiązanie problemu rozdrobnienia działalności badawczej, które ma w dalszym ciągu negatywny wpływ na konkurencyjność Europy. Zmniejszenie tego zjawiska jest również jednym z celów projektu NIS-NEST, który kieruje swoją uwagę na wschód, w stronę państw byłego Związku Radzieckiego, gdzie pracuje część z najbardziej wartościowych naukowców prowadzących badania przekraczające granice wiedzy. Projekt NIS-NEST, finansowany w ramach sekcji "Nauka i technologie przyszłości" (NEST) szóstego programu ramowego (6. PR), skupia partnerów z Federacji Rosyjskiej, Ukrainy, Białorusi i Mołdawii. Jego celem jest wzmocnienie współpracy pomiędzy naukowcami w tych krajach a ich kolegami w krajach Europy Zachodniej, z których uczestnikami tego projektu są również Grecja i Francja. - Historia zadecydowała, że te dwie strony prowadziły swoją działalność w izolacji od siebie, jednak dziś wierzymy, że nadszedł czas na obustronnie korzystną integrację naukową - powiedziała w rozmowie z serwisem CORDIS Wiadomości koordynatorka projektu NIS-NEST Maria Koutrokoi z Krajowego Ośrodka Dokumentacji w Grecji. Uczestnicy projektu koncentrują swoje działania na wypełnianiu luki pomiędzy naukowcami pracującymi w obszarach badań z pogranicza wiedzy i badań o wysokim ryzyku, ponieważ uważają, że we wschodnich krajach dawnego bloku sowieckiego obszary te mają ogromny i nienaruszony potencjał. - Wiemy, że kraje te mogą pochwalić się wspaniałymi osiągnięciami w dziedzinach badań wysokiego ryzyka, takich jak technika lotnicza i astronautyczna - wyjaśniła Maria Koutrokoi. Wadim Korablew z Państwowego Uniwersytetu Technicznego w Petersburgu, jednej z organizacji partnerskich, jest tego samego zdania. - Tradycyjnie osiągamy wysoki poziom doskonałości w obszarach badań podstawowych, takich jak matematyka i fizyka. Miewamy jednak trudności z dostępem do najnowszych technologii i najnowocześniejszego sprzętu. Profesor Korablew uważa, że projekt NIS-NEST ułatwia ten dostęp, przyczyniając się w ten sposób do rozwoju doskonałości naukowej. - Jeśli uda nam się połączyć nasz wysoki poziom profesjonalizmu w dziedzinach nauk podstawowych z techniką dostępną w Unii Europejskiej, będziemy mieli szansę osiągnięcia znaczących rezultatów w bardzo krótkim czasie. Oprócz oszczędności czasu, dodatkową korzyścią wynikającą z takiej współpracy będzie oszczędność pieniędzy - powiedział profesor Korablew. Chociaż pierwotną koncepcją NIS-NEST było zapewnienie lepszej współpracy w obrębie programu NEST, dziś projekt ten obejmuje swoim zasięgiem cały unijny program ramowy badań naukowych. - Uświadomiliśmy sobie, że badania wysokiego ryzyka prowadzone są we wszystkich projektach w obszarach horyzontalnych programu ramowego - wyjaśniła Maria Koutrokoi. Jednym z najważniejszych działań NIS-NEST jest tworzenie mapy naukowców i organizacji badawczych pracujących w obszarach badań odkrywczych w krajach Europy Wschodniej. Celem tak określonego mapowania jest stworzenie bazy danych, która będzie stanowić pomoc dla badaczy z UE i Europy Wschodniej szukających potencjalnych partnerów do projektów unijnych prowadzonych w siódmym programie ramowym (7. PR). Maria Koutrokoi podkreśliła, że tego rodzaju baza danych będzie uzupełnieniem istniejących narzędzi wyszukiwania partnerów badawczych. W ramach projektu zorganizowano również serię dni informacyjnych poświęconych 7. PR oraz zapoczątkowano warsztaty, których celem jest zwiększenie uczestnictwa w zaproszeniach do składania wniosków w 7. PR. - Naukowcy zaczynają lepiej rozumieć program ramowy. Do tej pory wydawało im się, że nie spełniają warunków do wzięcia w nim udziału, a poza tym nie byli pewni, jakie są zasady uczestnictwa - Maria Koutrokoi powiedziała w rozmowie z serwisem CORDIS Wiadomości. Koordynatorka projektu NIS-NEST uważa, że działania te torują drogę znacznie większej liczbie naukowców biorących udział w 7. PR, niż miało to miejsce w poprzednich programach (w czasie 6. PR Ukraina reprezentowana była tylko w dziewięciu projektach). - Wierzymy, że projekt tworzy fundamenty lepszej współpracy - dodała, przewidując przy tym, że bliższa współpraca "ułatwi przepływ ożywczego prądu, który doprowadzi do dalszego postępu w wielu innych obszarach badań". Projekt ma nie tylko wzmocnić współpracę pomiędzy Europą Wschodnią a Zachodnią, ale również pomóc w powstrzymaniu trwającej od dwudziestu lat masowej emigracji naukowców i inżynierów z krajów byłego Związku Radzieckiego. - "Drenaż mózgów" jest prawdziwym problemem w Rosji - powiedziała dr Swietłana Mamakina z Uniwersytetu Moskiewskiego w rozmowie z serwisem CORDIS Wiadomości. - Partnerzy projektu próbują temu zapobiec poprzez stwarzanie naukowcom możliwości połączenia działalności w swoich własnych instytucjach ze współpracą z partnerami z UE. To pomoże zatrzymać ich w Rosji - dodała dr Mamakina. Uniwersytet Moskiewski podpisał około 200 porozumień z uniwersytetami i ośrodkami naukowymi z całego świata, w tym również z instytucjami unijnymi. - Mamy nadzieję, że projekt NIS-NEST przyczyni się do rozszerzenia tej współpracy - powiedziała dr Mamakina. Natomiast profesor Aleksander Beljajew z Ukraińskiej Akademii Nauk - która jest partnerem projektu NIS-NEST - chociaż również jest pełen optymizmu co do ogólnych korzyści czerpanych z 7. PR przez naukowców i instytucje badawcze we współpracujących ze sobą krajach, to jednak zastanawia się, czy granty Europejskiej Rady ds. Badań (ERC), które zobowiązują badacza do pracy w instytucji zapraszającej w państwie członkowskim, nie doprowadzą do dalszego drenażu mózgów. Jednak pozostali partnerzy nie podzielają tej opinii. - Nie mamy tu do czynienia z odpływem naukowców na inny kontynent - zauważyła Maria Koutrokoi. - Wolimy, żeby nasi sąsiedzi pracowali wspólnie z Unią, niż żeby mieli to robić za Atlantykiem - dodał Paul Jamet z francuskiego krajowego punktu kontaktowego.
Kraje
Białoruś, Grecja, Francja, Mołdawia, Rosja, Ukraina