Pomiar temperatury wszechświata
Już działa największa na świecie kamera bolometryczna do wykrywania wyjątkowo zimnych obiektów astronomicznych. Kamera, zbudowana przez naukowców z Instytutu Radioastronomii im. Maxa Plancka (MPIfR), umożliwi przeprowadzenie znacznie bardziej szczegółowych badań odległych galaktyk. - Znaczna część wszystkich gazów znajdujących się we wszechświecie ma wyjątkowo niską temperaturę - około minus 250 stopni Celsjusza, zaledwie 20 stopni powyżej bezwzględnego zera - powiedział Karl Menten, dyrektor MPIfR. - Badanie tak zimnych chmur wymaga obserwacji wydzielanego przez nie światła o długości fali leżącej w zakresie submilimetrowym, przy użyciu wysoce zaawansowanych technicznie detektorów. Kamera nazwana LABOCA pod wieloma względami przypomina wielki termometr. Składa się z wyjątkowo cienkiej folii pochłaniającej światło. Każda zmiana w natężeniu przychodzącego promieniowania może spowodować niewielkie zmiany w temperaturze folii, rejestrowane przez czułe termometry elektroniczne. Aby kamera była w stanie wychwycić niewielkie wahania temperatury, trzeba ją schłodzić to temperatury poniżej bezwzględnego zera (-272,85 stopnia Celsjusza). Wiąże się to z koniecznością stosowania ciekłego helu, a nie jest to prosta sprawa, jeżeli weźmie się pod uwagę, że kamera pracuje w teleskopie APEX (Atacama Pathfinder Experiment ) znajdującym się w obserwatorium położonym na płaskowyżu Chajnantor w chilijskich Andach, na wysokości 5 100 m. Hel zestala się pod bardzo wysokim ciśnieniem. Jednak lokalizacja na takiej wysokości wykazuje pewne zalety. Z obserwatoriów naziemnych często trudno jest wykryć zimne obiekty w kosmosie, gdyż emitowane przez nie słabe promieniowanie temperaturowe jest pochłaniane przez parę wodną obecną w atmosferze Ziemi. Obserwatorium, w którym umieszczono kamerę, jest położone na dużej wysokości. Oznacza to, że przybywające z kosmosu sygnały promieniowania są słabiej zagłuszane, mimo że ciepło pochodzące z atmosfery ziemskiej nadal wykazuje sto tysięcy razy wyższe natężenie niż sygnały z odległych galaktyk. Z tego względu do odsiewania sygnałów promieniowania od zakłóceń atmosferycznych stosuje się specjalne oprogramowanie komputerowe. Kamerę LABOCA wykorzystano już do przeprowadzenia kilku obserwacji astronomicznych. Naukowcy twierdzą, że kryje ona ogromne potencjalne możliwości: - LABOCA jest pierwszą kamerą, która umożliwi nam odwzorowanie ogromnych obszarów nieba z wysoką czułością - powiedział Giorgio Siringo z MPIfR, członek zespołu LABOCA. Ponadto oczekuje się, że ze względu na bardzo szerokie pole widzenia kamera uzupełni działanie teleskopu APEX w bardziej szczegółowych poszukiwaniach i obserwacjach galaktyk.