Brytyjscy naukowcy przedstawiają swój wkład w SKA
Naukowcy z brytyjskiego Uniwersytetu w Manchesterze zajmują się opracowywaniem technologii dla Square Kilometre Array (SKA) - gigantycznego teleskopu określonego przez Europejskie Forum Strategiczne Infrastruktur Badawczych (ESFRI) mianem "urządzenia, które zmieni nasze widzenie Wszechświata". Uniwersytet prowadzi te prace w ramach projektu SKADS (Square Kilometre Array Design Studies - badania projektowe dotyczące radioteleskopu o powierzchni zbierającej jednego kilometra kwadratowego), który jest finansowany przez UE ze środków priorytetu "Infrastruktury badawcze" szóstego programu ramowego (6PR). Uniwersytet w Manchesterze koordynuje dwa z ośmiu pakietów prac w ramach tego projektu oraz uczestniczy w realizacji dwóch kolejnych. SKA umożliwi astronomom gromadzenie informacji z obszaru jednego miliona metrów kwadratowych, dzięki czemu będzie on znacznie skuteczniejszy od istniejących teleskopów. Przy jego pomocy naukowcy będą mogli prowadzić badania dotyczące wczesnego stanu Wszechświata, weryfikować teorię względności, uzyskiwać więcej informacji na temat ciemnej materii, a nawet poszukiwać pozaziemskich form życia. - Nowy teleskop będzie tak wielki i będzie mógł działać na tak wiele różnych sposobów, że na pewno odkryje rzeczy, których nie przewidujemy - zauważył Peter Williams, profesor Uniwersytetu w Manchesterze, kierujący również brytyjskim programem SKADS. - I dlatego SKA stanowi tak interesującą perspektywę. Grupa badaczy w Uniwersytecie pracuje nad technologią "układu apertur", który będzie złożony z dziesiątek tysięcy małych anten przymocowanych do podłoża. Po zakończeniu budowy SKA będzie dysponował około 250 układami apertur. Opóźnienia czasowe będą wykorzystywane do zharmonizowania sygnałów otrzymywanych przez każdą z anten w celu przekształcenia tych sygnałów w jedną dużą "wiązkę"; w ten sposób dojdzie do cyfrowego odtworzenia zjawiska występującego obecnie, gdy teleskop tradycyjny skierowany jest na konkretny wycinek nieba. Jednak gdy w danym momencie większość teleskopów może być skierowanych tylko na jeden cel, SKA będzie w stanie "obrać" wiele kierunków i tym samym natychmiast objąć olbrzymi obszar nieba. Wyzwanie dla badaczy polega na opracowaniu systemu, który potrafi poradzić sobie z ogromnymi ilościami danych generowanych przez ponad 100 000 odbiorników. - Analizujemy przetwarzanie olbrzymiej ilości danych z niesłychaną szybkością a następnie zestawianie wszystkich tych danych w celu stworzenia systemu o niespotykanych możliwościach - powiedział inżynier projektu dr Andrew Faulkner z obserwatorium Jodrell Bank. Uniwersytet podjął współpracę z gigantem komputerowym IBM, dając swoim badaczom dostęp do najbardziej wydajnych systemów przetwarzania w czasie rzeczywistym, jakie są osiągalne. - Udział IBM Research w projekcie SKA to rzecz niezmiernie interesująca, a wyzwanie, jakim jest zaprojektowanie systemów przetwarzania danych, wniesie cały szereg nowych pomysłów do naszych badań nad procesorami wielordzeniowymi - powiedział David Cohn z IBM Research. Projekt SKADS ma zakończyć się w 2009 r., lecz prace nad budową teleskopu najprawdopodobniej nie rozpoczną się przed 2012 r. Obecnie trwa rywalizacja między Republiką Południowej Afryki i Australią o przywilej udostępnienia terytorium dla tego ogromnego projektu; oczekuje się, że ostateczna decyzja w tej sprawie zapadnie pod koniec bieżącej dekady. Zakończenie budowy SKA planowane jest na 2020 r.
Kraje
Zjednoczone Królestwo