Komisarz Potočnik wzywa interesariuszy do wzięcia odpowiedzialności za tworzenie EPB
Po zakończeniu konsultacji dotyczących Zielonej Księgi poświęconej formowaniu Europejskiej Przestrzeni Badawczej (EPB), unijny komisarz ds. nauki i badań naukowych Janez Potočnik wezwał interesariuszy do wzięcia odpowiedzialności za tworzenie EPB i do skupienia się na europejskiej wartości dodanej. Przemawiając w Bonn podczas dorocznego spotkania niemieckiej organizacji Fraunhofer Gesellschaft, komisarz zauważył, że chociaż EPB ma "szerokie poparcie" wśród interesariuszy, konsultacje wykazały również dwa poważne zastrzeżenia: obawę o to, że EPB scentralizowałaby w Brukseli kontrolę nad działalnością badawczo -rozwojową (B+R) i o to, że stworzenie naukowcom możliwości swobodnego przekraczania granic doprowadziłoby do "homogenizacji kulturowej". Komisarz Potočnik odpowiedział mówiąc, że od Komisji Europejskiej nie zależy budowanie Europejskiej Przestrzeni Badawczej "ani na drodze prawnej, ani na drodze realizacji pobożnych życzeń". - Komisja nie może i nie chciałaby wywierać nacisku na EPB. Prawdziwa Europejska Przestrzeń Badawcza powstanie tylko jeśli wszyscy badacze, ich instytucje i firmy, państwa członkowskie i regiony oraz Komisja będą współpracować w ramach partnerstwa, w którym każda strona zaakceptuje swoją odpowiedzialność za urzeczywistnianie EPB - powiedział. Komisarz dodał, że ani Komisja, ani żadna inna instytucja nie ma w ogóle ochoty na odgórną koordynację. Należy natomiast - w celu zwiększenia konkurencji i współpracy - ustanowić zachęty na rzecz pobudzania i wynagradzania inicjatyw oddolnych, dowodził komisarz. Cytując ze wspólnej pracy Europejskiej Fundacji Nauki (ESF) oraz organizacji europejskich szefów Rad ds. Badań (EUROHORCS), komisarz Potočnik powiedział: "Fragmentacja to nie tyle problem wynikający z niedostatecznej koordynacji, ale przede wszystkim konsekwencja ograniczonej współpracy w obrębie chronionych krajowych obszarów badawczych". Następnie komisarz nawoływał do skupienia uwagi na europejskiej wartości dodanej, mówiąc, że największe korzyści, jakie może przynieść wymiar europejski, to "zwiększone współzawodnictwo pomiędzy badaczami w dążeniu do bycia lepszym oraz zwiększona konkurencja pomiędzy podmiotami, które finansują badania, w zakresie wzmacniania pozycji Europy w dziedzinie badań". Wreszcie komisarz Potočnik jeszcze raz zaapelował o to, aby działalność badawcza i innowacyjna wspierały się wzajemnie, wzywając przy tym firmy i publiczne instytucje badawcze do nawiązywania między sobą powiązań i do tworzenia dążących do doskonałości długotrwałych partnerstw, których celem jest poszukiwanie pomysłów i opracowywanie produktów. - Powiązania pomiędzy przedsiębiorstwami a doskonałą publiczną bazą badawczą są bardzo ważne dla ekosystemu innowacyjności - powiedział. Zielona Księga w sprawie EPB przyniosła ponad 800 odpowiedzi do chwili zakończenia konsultacji w sierpniu. Określono w niej kilka kluczowych kwestii dotyczących przyszłości EPB, w tym kwestię inwestycji publicznych, globalizacji badań, inwestycji sektora prywatnego, wyłaniania się nowych potęg naukowych i wyspecjalizowania przedsięwzięć badawczych na poziomie UE, a nie na poziomie krajowym. Komisja zaproponowała sześć priorytetowych obszarów działań, które obejmują następujące kwestie: naukowcy, infrastruktury, osiągnięcia instytucji badawczych, wymiana wiedzy, współpraca międzynarodowa, skoordynowane programowanie i skoordynowana ocena, otwarcie EPB na świat. Wszystkie postrzegane są przez respondentów jako ważne. "Wymiana wiedzy" okazała się najbardziej istotnym aspektem na drodze do osiągnięcia wizji EPB, natomiast priorytetowy obszar "naukowcy" okazał się najważniejszy pod względem konieczności działań na poziomie unijnym. Główne punkty w obrębie każdego z sześciu obszarów priorytetowych są następujące: Wymiana wiedzy: w większości odpowiedzi domagano się ułatwienia dostępu do surowych danych uzyskiwanych z badań finansowanych ze środków publicznych, oraz sugerowano, że publikacje naukowe oceniane przez środowiska naukowe powinny być dostępne nieodpłatnie. W odpowiedziach respondenci podkreślali również różnice kulturowe pomiędzy firmami a środowiskami naukowymi. Domagali się określenia jasnych reguł mających promować transfer wiedzy pomiędzy instytucjami badawczymi a przemysłem, w połączeniu z wymogiem wdrażania przez instytucje badawcze skutecznych systemów zarządzania prawami własności intelektualnej. Potwierdziło się, że telewizja i Internet to podstawowe narzędzia służące przekazywaniu wiedzy naukowej szerokim kręgom odbiorców. Naukowcy: kluczową potrzebą jest tu przezwyciężenie przeszkód utrudniających mobilność. Około 62 procent respondentów chciałoby, aby poprawiono realizację Europejskiej Karty Naukowca i Kodeksu Rekrutacji Naukowców, a 75 procent popiera przyznawanie swego rodzaju "etykiety" tym, którzy biorą udział w realizacji karty i kodeksu. Możliwość przenoszenia uprawnień emerytalnych, ubezpieczenia zdrowotnego, praw do zasiłku dla bezrobotnych oraz urlopów wychowawczych również uznano za mającą decydujące znaczenie. Infrastruktury badawcze: większość respondentów mocno poparła rozwój ogólnoeuropejskich infrastruktur badawczych w postaci określonej przez Europejskie Forum Strategiczne ds. Infrastruktur Badawczych (ESFRI) oraz przyznała, że konieczne jest objęcie wyraźnego przewodnictwa na poziomie unijnym. Instytucje badawcze: większość respondentów była zgodna, że można byłoby poprawić standardy w unijnych instytucjach badawczych i ich konkurencyjność, gdyby więcej funduszy było przyznawanych na zasadach konkursowych. Należy zwiększać kontakty z firmami poprzez wymianę kadr i wytyczanie wspólnych celów badawczych. Programy badawcze: respondenci podkreślali potrzebę dalszych uproszczeń w siódmym programie ramowym (7PR). 62 procent z nich powiedziało, że zasady i procedury finansowania są zbyt zawiłe. Sugerowano, aby wyznaczanie przyszłych wyzwań i możliwości badawczych było obszarem bliższej współpracy w całej UE. Wyrażane było też poparcie dla większej współpracy pomiędzy publicznymi krajowymi programami badań, mającej na celu radzenie sobie ze złożonymi wyzwaniami badawczymi, które wymagają intensywnego wykorzystania zasobów. Jeśli chodzi o transgraniczną realizację badań, respondenci popierają koncepcję, aby zarówno programy wspólnotowe (projekty w ramach współpracy w 7PR), jak również wspólne projekty z państwami członkowskimi na zasadzie "geometrii zmiennej" były definiowane oddolnie. Współpraca międzynarodowa: w opinii respondentów jest to kwestia o zasadniczym znaczeniu. W ponad 80 procentach odpowiedzi podkreślano, że UE i państwa członkowskie muszą ściślej ze sobą współpracować w celu zapewnienia skuteczniejszej i lepiej skoordynowanej współpracy międzynarodowej. Trzy czwarte respondentów przyznało, że Europa powinna przemawiać jednym głosem w kwestiach globalnych dotyczących nauki. Aby przewodzić w dziedzinie międzynarodowej działalności badawczej, UE powinna być bardziej aktywna w definiowaniu światowego programu dla nauki i technologii oraz koncentrować się na mniejszej liczbie poważnych globalnych zagadnień. Komisja pracuje obecnie nad stworzeniem kluczowych przesłań dotyczących EPB, które zostaną zaprezentowane podczas październikowego nieformalnego szczytu, jak również przygotowuje grunt pod debatę na temat EPB, która odbędzie się podczas listopadowego posiedzenia Rady ds. Konkurencyjności.
Kraje
Niemcy