Dlaczego amerykańskie nietoperze umierają przez zabójczego grzyba, a ich europejscy krewni przeżywają Zakażenie zespołem białego nosa (ZBN) doprowadziło do śmierci około sześciu milionów nietoperzy w Ameryce Północnej. W ramach jednego z unijnych badań, naukowcy skupili się na przyczynach genetycznych odpowiedzialnych za tę śmiercionośną chorobę nietoperzy. Badania podstawowe © Lesovik, Shutterstock ZBN jest chorobą grzybiczą, na którą nietoperze zapadają podczas hibernacji. Określenie "biały nos" odnosi się do białych grzybów rosnących na pyskach nietoperzy, ale jest to tylko główny widoczny objaw infekcji. Badania wykazały, że ZBN sprawia, iż hibernujące nietoperze stają się podatne na zaburzenia fizjologiczne, podnosząc ich temperaturę ciała i powodując utratę zapasów tłuszczu. Zaobserwowany po raz pierwszy w jaskini w stanie Nowy Jork w 2006 roku grzyb Pseudogymnoascus destructans (Pd) rozprzestrzenił się gwałtownie i obecnie występuje w 33 stanach USA oraz 7 prowincjach Kanady. Choroba zajmuje skórę nietoperza, a liczba zgonów jest określana jako „bezprecedensowa” oraz jako „najpoważniejsze zagrożenie dla nietoperzy... w historii”. Od 2017 roku zespół białego nosa dotknął 15 gatunków nietoperzy, w tym 3 gatunki zagrożone. Grzyb Pd – stary mieszkaniec Europy Badania genetyczne wykazały, że grzyby z rodzaju Pd występują w Europie od dłuższego czasu i najprawdopodobniej zostały przetransportowane do Ameryki Północnej jako nowy patogen. Co więcej, nietoperze europejskie wydają się tolerować zakażenie, a zdolność tę zaobserwowano ostatnio w pozostałych populacjach w Stanach Zjednoczonych, gdzie osobniki które przeżyły ZBN miały styczność z grzybem od 2006 roku. „Głównym celem wspieranego przez działanie "Maria Skłodowska-Curie" projektu EVOL-WNS było zrozumienie różnic dotyczących wpływu patogenu na nietoperze europejskie oraz północnoamerykańskie”, wyjaśnia dr Thomas Lilley, stypendysta projektu z Uniwersytetu w Liverpoolu w Zjednoczonym Królestwie. Opracowany model dynamiki zespołu białego nosa został opublikowany w serwisie Zenodo oraz w czasopiśmie Functional Ecology. Przetrwanie najsilniejszych nietoperzy wynika z genetyki Zespół przyjrzał się różnicom genetycznym między nietoperzami europejskimi i północnoamerykańskimi. Pierwsza z nich dotyczy tak zwanego wąskiego gardła w populacji, spowodowanego masowym wymieraniem populacji amerykańskich nietoperzy, będącej jednym z najbardziej ostrych przypadków selekcji najsilniejszych osobników. „Geny w populacji lub puli genów pozostałe po wyginięciu tak dużej liczby nietoperzy mogą również przyczyniać się do przetrwania pozostałych nietoperzy”, komentuje dr Lilley. Badacze zajęli się też porównaniem genów, które zostały aktywowane po zachorowaniu nietoperzy. „Przyjrzeliśmy się RNA powstałemu podczas infekcji, kiedy geny są aktywowane, czyli odpowiedzi transkrypcyjnej”, tłumaczy dr Lilley. „Teraz wiemy, że związek między grzybem a nosicielem w Europie nie jest szkodliwy, ale rozwinął się do postaci komensalnej”, wyjaśnia główny badacz. Komensalizm to rodzaj symbiozy, w której jeden gatunek odnosi korzyść, a drugi nie odnosi żadnych korzyści, ale jednocześnie nie jest poszkodowany. Jak wyjaśnia dr Lilley: „Wyniki projektu EVOL-WNS pokazują natomiast, że u północnoamerykańskich nietoperzy istnieje sztywna odpowiedź immunologiczna, która może faktycznie przyczyniać się do ich śmiertelności”. Sukces finansowania w ramach działania "Maria Skłodowska-Curie" w praktyce Dla dr Lilleya jego droga przez studia podoktorskie świadczy o tym, jak dobrze działanie "Maria Skłodowska-Curie" funkcjonuje w praktyce. „Jestem teraz kuratorem ds. ssaków w Fińskim Muzeum Historii Naturalnej, co było dla mnie bardzo ważnym etapem kariery, jako że spędziłem ostatnie 5–6 lat jako pracownik naukowy ze stopniem doktora”, podkreśla. Dr Lilley podsumowuje swoje odczucia dotyczące szkolenia i możliwości: „Myślę, że działanie "Maria Skłodowska-Curie" dało mi przewagę konkurencyjną na moim obecnym stanowisku kuratora, ponieważ wiele spośród tych metod sekwencjonowania następnej generacji nie jest jeszcze powszechnie stosowanych w badaniach z zakresu historii naturalnej”. Słowa kluczowe EVOL-WNS, nietoperz, ZBN, Europa, grzyby, Ameryka Północna, genetyczny, zespół białego nosa, Pseudogymnoascus destructans, grzyb Pd
