Nowy projekt UE przyspieszy rozpoznanie celiakii
Opracowanie nowego narzędzia pomagającego w diagnostyce i terapii celiakii jest celem finansowanego przez UE, rozpoczętego właśnie projektu CD-MEDICS (Coeliac disease management monitoring diagnosis using biosensors and integrated chip systems). Celiakia jest chorobą autoimmunologiczną, która występuje w przypadku nietolerowania przez organizm glutenu, białka obecnego w pszenicy, jęczmieniu i życie. Jeżeli osoba cierpiąca na tę chorobę spożywa produkty zawierające wymienione zboża, gluten uszkadza błonę śluzową jelita, uniemożliwiając w ten sposób prawidłowe trawienie i przyswajanie pożywienia. Do objawów celiakii należy biegunka, uczucie zmęczenia, anemia, owrzodzenie jamy ustnej, schorzenia skóry, depresja, bóle stawów i problemy neurologiczne. Jedyna możliwa terapia polega na ścisłym przestrzeganiu diety bezglutenowej. Szacuje się, że na celiakię choruje 1 % mieszkańców Europy. Najnowsze badania ujawniły jednak, że prawidłową diagnozę postawiono u zaledwie 12,5% chorych, a okres między wystąpieniem pierwszych objawów choroby a jej rozpoznaniem przekracza średnio dziesięć lat. W tym czasie pacjenci muszą cierpieć obniżoną jakość życia, a często błędnie rozpoznawane są u nich inne schorzenia, które leczone są bez potrzeby, z zastosowaniem kosztownych leków. Jeżeli celiakia nie jest leczona, chory narażony jest na inne choroby i stany chorobowe, takie jak osteoporoza, bezpłodność, nowotwory jelita i inne choroby autoimmunologiczne. Zasadnicze znaczenie ma zatem wczesna diagnoza, a przyspieszenie rozpoznania celiakii jest właśnie celem projektu CD-MEDICS. W okresie najbliższych czterech lat zespół naukowców będzie pracować nad łatwym w użyciu testem na obecność celiakii, który będzie można stosować na poziomie podstawowej opieki medycznej w celu rozpoznania choroby i monitorowania przestrzegania diety bezglutenowej przez pacjentów. Fundamentem projektu jest technologia zminiaturyzowanego laboratorium, "lab on a chip". Użytkownik musi jedynie umieścić kroplę krwi na przyrządzie wielkości karty kredytowej, który następnie wstawiany jest do urządzenia automatycznie wykonującego testy. Karta składa się z mikrostrukturalnej sieci kontrolującej przepływ związków chemicznych oraz ze specjalnie przystosowanej powierzchni wychwytującej szukane składniki biologiczne i systemu czujników, który umożliwia szybkie wykrycie. W tym przypadku urządzenie będzie sprawdzać obecność dwóch rodzajów elementów: genów zwiększających podatność niektórych osób na celiakię, oraz autoprzeciwciał, które mogą ujawnić chorobę lub - w przypadku pacjentów - pozwolić stwierdzić, czy przestrzegana jest dieta bezglutenowa. W nowym urządzeniu diagnostycznym zastosowane zostaną ponadto wbudowane technologie komunikacyjne, umożliwiające bezpośredni zapis wyników badania w elektronicznej dokumentacji medycznej pacjenta. Ułatwi to lekarzom i innym pracownikom opieki medycznej interpretację wyników oraz zindywidualizowany sposób postępowania z każdym pacjentem. Partnerzy projektu liczą, że ostatecznie uda się zintegrować tę technologię z urządzeniem, z którego będzie można korzystać w domu, a lekarze będą mogli zdalnie monitorować postępy pacjentów. Opracowane w ramach projektu technologie mogą znaleźć zastosowanie w diagnostyce wielu innych poważnych stanów chorobowych, takich jak cukrzyca czy reumatoidalne zapalenie stawów. Projekt o budżecie 9,5 mln EUR finansowany jest w ramach tematu programu TIK "Zrównoważona i spersonalizowana opieka zdrowotna" w siódmym programie ramowym (7PR), a w jego realizacji bierze udział 21 uczelni, szpitali i ośrodków technologicznych z dziesięciu państw europejskich.