Ćwiczenie intuicji działa
Koncepcja, zgodnie z którą intuicja rozwija się wraz z doświadczeniem i może odgrywać rolę w podejmowaniu decyzji nie poddaje się łatwo naukowej analizie. Naukowcy z (Wielka Brytania) University College London i Uniwersytetu Piotra i Marii Curie (Francja) opracowali zaawansowaną metodologię oceny świadomości oraz wykazali, że proces podprogowego uczenia się instrumentalnego (modyfikowania zachowań na podstawie następstw) zachodzi w mózgu bez udziału świadomości. Badanie - częściowo finansowane przez UE - opublikowano 28 sierpnia w czasopiśmie naukowym "Neuron". Twierdzenie, że intuicja może kierować decyzjami człowieka skuteczniej niż świadome rozumowanie nie jest pozbawione podstaw. Można odbierać sygnały podprogowe, które konsekwentnie kojarzone są z określonymi sytuacjami i wynikami i w oparciu o nie podświadomie uczyć się. Autorzy badania podają przykład lekarki, która z czasem zaczęła podejmować trafniejsze decyzje terapeutyczne, ponieważ nauczyła się wiązać sygnały podprogowe wysyłane przez pacjentów z wynikami terapii. W innym przypadku, pokerzysta poprawił swe wyniki kojarząc z czasem wygraną pieniężną z sygnałami podprogowymi wysyłanymi przez przeciwników. Podprogowe uczenie się instrumentalne wiązane jest zwykle z częścią mózgu zwaną prążkowiem brzusznym, w której kodowane są informacje dotyczące nagrody. Według hipotezy zespołu dr. Pessiglione "choć procesy powiązane z uczeniem się prążkowiowym nie są dostępne dla świadomości, wpływają one na podejmowanie decyzji". Do badania osób wykonujących testy na warunkowanie podprogowe naukowcy wykorzystali techniki maskowania percepcyjnego oraz modelowania komputerowego i funkcjonalnego magnetycznego rezonansu jądrowego (fMRI). Stwierdzili, że na wybór zachowań mogą mieć wpływ bodźce wizualne o charakterze nagradzającym, oraz zidentyfikowali części mózgu związane z podprogowym warunkowaniem instrumentalnym. Posłużono się wyrafinowaną techniką maskowania percepcyjnego - uczestnikom eksperymentu przez bardzo krótki czas (33 lub 50 milisekund) pokazywano abstrakcyjne obrazy, zamaskowane w taki sposób, że nie mogły zostać świadomie postrzeżone. W celu sprawdzenia, czy badani mają świadomość wyglądu obrazów, pokazywano im dwa obrazy i kazano odpowiedzieć, czy różnią się od siebie. Prawidłowa odpowiedź padła mniej więcej w połowie przypadków (wynik zgodny z rachunkiem prawdopodobieństwa). Poproszeni o opisanie obrazów po zakończeniu badania, uczestnicy eksperymentu odpowiadali, że nie wiedzą, jak one wyglądają. Kiedy pokazano im obrazy, okazali zaskoczenie - nie byli świadomi tego, że już wcześniej je widzieli. Świadczyło to o tym, że podczas badania nie mieli żadnego uprzednio wyrobionego wyobrażenia na temat obrazów, co zdaniem autorów stanowi kluczową cechę charakterystyczną tego rodzaju badania. Kiedy ustalono, że uczestnicy badania nie widzieli w sposób świadomy zamaskowanych obrazów, kazano im wykonać zadanie na warunkowanie podprogowe, z wykorzystaniem tej samej procedury maskowania. Tym razem uczestnicy grali o nagrodę pieniężną. Pokazywano im zamaskowane obrazy (wyświetlane na ekranie przez 33 lub 50 milisekund między dwoma innymi obrazami) i kazano zdecydować - wcisnąć przycisk lub nie. Poinformowano ich, że jedna odpowiedź jest bezpieczna (niczego się nie wygrywa, ani nie traci), natomiast z drugą wiąże się ryzyko (można wygrać jednego funta, przegrać jednego funta lub niczego nie wygrać) oraz że wynik w przypadku opcji ryzykownej zależy od zamaskowanego obrazu. Zachęcono ich do podjęcia ryzyka, jeśli czują, że wszystko pójdzie dobrze. Następnie uczestników wypytano o spostrzeżenia wzrokowe i strategie odpowiedzi oraz poproszono o ułożenie obrazów, już nie zamaskowanych, według preferencji. Uczestnicy wyraźnie preferowali obrazy oznaczające "nagrodę" (wygrywające), na końcu zaś umieszczali obrazy oznaczające "karę" (przegrywające), dowodząc tym samym, że na ich wybór wpływ miało uwarunkowanie podprogowe. Podczas wykonywania przez uczestników zadania warunkującego urządzenie fMRI rejestrowało aktywność ich mózgu. Neuroobrazowanie funkcjonalne wykazało, że "od pierwszej do drugiej połowy sesji warunkowania, reakcje prążkowia brzusznego nasilały się w przypadku obrazów nagradzających i osłabiały w przypadku obrazów oznaczających karę". Zaobserwowano dwustronną aktywność w prążkowiu brzusznym, która w znaczącym stopniu skorelowana była z reakcją uczestników eksperymentu na karę i nagrodę. Badanie wykazało, że podprogowo percypowane nagrody i kary mogą kierować zachowaniem oraz warunkować preferencje wobec rzeczy, które nie są postrzegane przy udziale świadomości. Naukowcy liczą na to, że ich metodologia znajdzie zastosowanie w badaniach nad mechanizmami mózgowymi u pacjentów cierpiących na zaburzenia neurologiczne i psychiczne. Badanie otrzymało częściowe wsparcie finansowe UE ze środków programu europejskich stypendiów badawczych Marie Curie.
Kraje
Francja, Zjednoczone Królestwo