Żywe laboratoria angażują mieszkańców w działania na rzecz poprawy jakości powietrza w miastach Cele finansowanego przez Unię Europejską projektu iSCAPE są zbieżne z szeregiem unijnych celów, wśród których można wymienić poprawę jakości powietrza w europejskich miastach, a także promowanie demokracji uczestniczącej – projekt realizuje swoje założenia dzięki wykorzystaniu jej zasad w celu opracowywania lepszych polityk i wdrażania nowych technologii. Zmiana klimatu i środowisko © MaeManee, Shutterstock W ciągu ostatnich 50 lat wiele miast europejskich przyjęło nowe przepisy dotyczące jakości powietrza, a także polityki i zasady mające na celu ograniczenie zanieczyszczeń. Wiele z nich wdrożyło także technologie neutralizacji zanieczyszczeń w celu spełniania wymagań coraz bardziej rygorystycznych norm. Pomimo tego, że wszystkie te działania stanowią zmiany na lepsze, w samej Unii Europejskiej każdego roku z powodu zanieczyszczeń przedwcześnie umiera 800 000 osób, stale przypominając nam o konieczności podejmowania dalszych wysiłków w tym zakresie. Członkowie konsorcjum finansowanego przez Unię Europejską projektu iSCAPE uważają, że problem ten nie powinien dotyczyć tylko i wyłącznie władz publicznych. Zamiast tego, w działaniach powinni uczestniczyć wszyscy obywatele, co ma pozwolić na wprowadzanie lepszych polityk oraz maksymalne wykorzystanie dostępnych technologii. Ambicją projektu, którego działalność rozpoczęła się we wrześniu 2016 roku, była pomoc w zmniejszeniu zanieczyszczenia powietrza w miastach dzięki wykorzystaniu pasywnych systemów ograniczania zanieczyszczeń oraz zmianom w zachowaniach. Opowieść o sześciu miastach Do badań w ramach projektu naukowcy wybrali sześć miast: Bolonię, Bottrop, Dublin, Guildford, Hasselt oraz Vantaa. W każdym z tych miast, zespół kierowany przez dr Francesco Pillę z University College w Dublinie (UCD) rozpoczynał swoje prace od przeprowadzenia szeroko zakrojonej i neutralnej oceny obecnych i przyszłych wyzwań oraz możliwości stojących przed miastem w zakresie jakości powietrza i zmian klimatycznych. „Po zidentyfikowaniu możliwych rozwiązań rozpoczęliśmy dialog z mieszkańcami i interesariuszami w każdym z miast, w których prowadziliśmy badania. Udało nam się to osiągnąć dzięki żywym laboratoriom, które pozwoliły nam na określenie i ocenę nietechnicznych wyzwań związanych z wdrażaniem odpowiednich pasywnych systemów ograniczania zanieczyszczeń oraz interwencji behawioralnych”, wyjaśnił dr Pilla. „W następnym kroku następowała integracja tych działań dzięki zastosowaniu technologii wykrywania i opracowaniu dwóch rozwiązań umożliwiających monitorowanie jakości”. Pierwsze zaawansowane rozwiązanie monitorujące pozwala na ocenę skuteczności wdrażanych działań i rozwiązań, wśród których znalazły się między innymi niskie mury odgradzające ulice, drzewa oraz żywopłoty, zielone ściany i dachy, powłoki fotokatalityczne, a także odpowiednie projekty urbanistyczne oraz geometria dróg. Drugie rozwiązanie stanowi prawdopodobnie najważniejsze osiągnięcie projektu – obejmuje ono bowiem tani zestaw do monitorowania, który umożliwia zaangażowanie oraz edukację mieszkańców, a także pozwala na budowanie społeczności wokół globalnego wyzwania, jakim jest zanieczyszczenie powietrza. „Projekt iSCAPE skupia się przede wszystkim na działalności badawczej. W ramach projektu prowadziliśmy symulacje jakości powietrza oraz meteorologiczne obejmujące różne skale, dzięki którym możemy skutecznie przewidywać skutki oraz zwiększać wpływ naszych rozwiązań. Prowadziliśmy także szeroko zakrojony monitoring w celu oceny skuteczności wdrażanych rozwiązań. Przeprowadzone oceny dopełniały symulacje, które miały realny wpływ na zachowania społeczności. Zachowania te obejmują oddolne przekazywanie informacji decydentom, uświadamiające ich o połączeniach pomiędzy działalnością ludzi w miastach oraz modelami środowiskowymi. Głównym celem jest dostarczenie nowych informacji na temat tego, jak powinny wyglądać opracowywane zasady dotyczące ruchu drogowego, aby poprawić jakość środowiska naturalnego”, dodał dr Pilla. Każde miasto jest wyjątkowe Każde miasto, w którym znalazło się żywe laboratorium projektu iSCAPE zostało potraktowane w inny sposób, w zależności od wyników zgromadzonych na etapie oceny. Konsorcjum badaczy skupionych wokół projektu określiło najbardziej palące kwestie związane z każdym miastem, a następnie ustaliło priorytety działań. W przypadku Bolonii i Dublina, głównym priorytetem było stworzenie „mentalności żywych laboratoriów” wśród zainteresowanych stron. W mieście Bottrop zespół skupił się na zrozumieniu roli „czujników i mieszkańców”, natomiast w Guildford, Hasselt i Vantaa nacisk położono na „przekazanie założeń projektu” oraz zbudowanie relacji opartych na współpracy z interesariuszami. W każdym mieście wynikiem prac zespołu projektowego był praktyczny przewodnik dotyczący zaangażowania obywateli oraz zwiększania poczucia odpowiedzialności za żywe laboratorium – działań, które pozwolą na zagwarantowanie, że skutki projektu będą długotrwałe. W ramach działań projektu iSCAPE, naukowcom udało się z powodzeniem przygotować i dostarczyć interesariuszom zweryfikowane naukowo wyniki i dane, wytyczne oraz zalecenia polityczne, zaawansowane technologie wykrywania, a także nowe pomysły i obiecujące koncepcje. Ponadto nastąpiło zwiększenie świadomości społecznej dotyczącej zanieczyszczenia powietrza i jego wpływu na życie w mieście. Słowa kluczowe iSCAPE, żywe laboratoria, jakość powietrza, pasywne systemy ograniczające zanieczyszczenie, mieszkańcy, rozwiązanie monitorujące
