Zmiana klimatu usypia roślinożernego niedźwiedzia jaskiniowego na dobre
Grupa naukowców austriackich i brytyjskich szacuje, że moment wyginięcia wielkiego niedźwiedzia jaskiniowego (Ursus spelaeus), który niegdyś zamieszkiwał Europę, nastąpił 27.800 lat temu, czyli w czasie ostatniego maksimum zlodowacenia, które było kluczowym okresem dla zmiany klimatu. W tym czasie temperatura spadła na tyle dramatycznie, że zaczęła ginąć roślinność stanowiąca pożywienie tych potężnych stworzeń. Badania finansowane były ze środków unijnych, poprzez projekt AlpiNet (Culture 2000), a także z grantu kulturowego Dolnej Austrii oraz przez Radę Badań nad Środowiskiem Naturalnym z Wlk. Brytanii. Wyniki badań opublikowano niedawno w czasopiśmie Boreas. Zanik roślinności doprowadził do wyginięcia Ursus spelaeus - pierwszego wielkiego ssaka, który wymarł - 13.000 lat wcześniej niż naukowcy dotąd sądzili. Oprócz niedźwiedzia jaskiniowego do wielkich ssaków zaliczały się lwy jaskiniowe, mamuty wełniste i jelenie olbrzymie. Naukowcy znaleźli wiele pozostałości po niedźwiedziach jaskiniowych, gdzie prawdopodobnie skonały podczas zimowego snu. Były to ogromne zwierzęta, mówią naukowcy - samce mogły ważyć prawie 1.000 kg. Obecnie największe niedźwiedzie, kodiacki i polarny, ważą około 800 kg, podczas gdy waga u pozostałych gatunków sięga około 500 kg. Jak twierdzi zespół badawczy, kości niedźwiedzi jaskiniowych wykorzystywane były w średniowieczu do celów leczniczych. Wówczas panowało przekonanie, że kości te należały do smoków. Przez lata pojawiło się wiele teorii o wyginięciu wielkich ssaków, ale konkretów na ten temat było niewiele. Wielu naukowców uważało, że wielkie ssaki zniknęły z powierzchni Ziemi z powodu człowieka i urządzanych przez niego polowań. Niemniej, jak zauważają dr Martina Pacher z Uniwersytetu Wiedeńskiego i profesor Anthony J Stuart z National History Museum w Wlk. Brytanii, brak było na to dowodów w odniesieniu do niedźwiedzi jaskiniowych. Dodają, że teoria o "hiperchorobie", która miała skrócić życie tych ssaków, "raczej nie wyjaśni czasu wymarcia ani faktu, że rozmiary poszczególnych osobników były tak różne". Aby udowodnić teorię opartą na zmianie klimatu, dr Pacher połączyła stare i nowe dane nt. datowania radiowęgla w pozostałościach niedźwiedzi jaskiniowych w celu stworzenia nowej chronologii ich wyginięcia. "Uzyskane przez nas wyniki wskazują, że gatunek niedźwiedzia jaskiniowego, spośród innych wielkich zwierząt, jakie wyginęły w ciągu ostatniego okresu lodowcowego w Europie, były pierwszym, który zniknął" - wyjaśnia dr Pacher. "Inne, późniejsze przypadki wymierania gatunków miały miejsce w różnym czasie w ciągu ostatnich 15.000 lat." Naukowcy odkryli też, że niedźwiedzie jaskiniowe były roślinożerne. Stwierdzenie swoje opierają na danych z badania anatomii czaszki, kolagenu kości i zębów. Z geograficznego punktu widzenia, jak informują, niedźwiedź jaskiniowy występował tylko w Europie, szczególnie na obszarze między Hiszpanią a Uralem w Rosji. "Jego specyficzny tryb życia, zwłaszcza dieta oparta na wysokiej jakości roślinach, a także jego występowanie, sprawiły, że był podatny na wymarcie, kiedy klimat się ochładzał a zasoby pożywienia kurczyły się" - mówi dr Pacher.
Kraje
Austria, Zjednoczone Królestwo