Szwedzkie badania wiążą telomery ze starzeniem się
Naukowcy ze Szwecji, których badania finansowane są ze środków unijnych, wykazują, że skracanie się telomerów - struktur ochronnych na końcu chromosomów - wraz z wiekiem staje się zróżnicowane osobniczo i zależy od ich pierwotnej długości. Choć wcześniejsze badania populacji wskazywały, że telomery można wykorzystywać do przewidywania długości życia, nowe badania pokazują, że proces ten jest w istocie bardziej skomplikowany niż wcześniej zakładano. Badania, których wyniki opublikowano w czasopiśmie PLoS Genetics, zostały w części sfinansowane z projektu TELOMARKER (Identyfikacja i charakterystyka nowych biomarkerów człowieka związanych z telomerami, które pomagają w terapii raka poprzez doskonalenie diagnostyki pacjenta, wybór sposobu leczenia, monitoring reakcji organizmu i opracowywanie leków), sfinansowanego na kwotę 2,8 mln EUR z tematu "Zdrowie" Siódmego Programu Ramowego (7PR). Elizabeth Blackburn, jeden z naukowców, którzy odkryli telomery w latach 1970., porównała bogate w DNA, ochronne końcówki chromosomów ze "skuwkami na końcach sznurowadeł, które mają je zabezpieczyć przed spruciem". Telomery zawierają ważną informację genetyczną i zapewniają stabilność, chroniąc przed zmianą układu chromosomu, która może doprowadzić do raka. W momencie dzielenia się komórki, telomery ulegają zniszczeniu i odbudowują się dzięki enzymowi zwanemu "telomerazą odwrotnej transkryptazy". Jednakże enzym nie zastępuje całej długości telomeru, co powoduje jego skrócenie po każdym podziale komórki. Całkowite zniknięcie telomerów z normalnej komórki oznacza jej zniszczenie. Wiele przypadków raka jest wynikiem utraty telomerów przez "nieśmiertelne komórki". Poprzednie badania telomerów pokazały, że osoby chore na raka będącego następstwem palenia tytoniu mają krótsze telomery od zdrowych osób z grupy kontrolnej. To doprowadziło do przypuszczenia, że w skali populacji, krótsze telomery mogą predysponować poszczególne osoby do pewnych postaci raka. Jednakże brakowało możliwego powiązania osobniczego tempa skracania się telomerów z rakiem. W ranach ostatnich badań, naukowcy pod kierunkiem profesora Göran Roosa z Uniwersytetu w Umeå zbadali skracanie się telomerów u 959 osób, które oddały próbki krwi w odstępach od 9 do 11 lat. W okresie dziesięciu lat, między jednym a drugim oddaniem krwi, u niektórych osób rozwinęły się nowotwory. Naukowcy byli zaskoczeni stwierdzając, że podczas gdy tempo skracania jest bezpośrednio związane z pierwotną długością telomerów, nie ma ono związku z późniejszym pojawieniem się nowotworu. Badana grupa wykazała wprawdzie oczekiwane zmniejszanie się długości telomeru w czasie, ale naukowcy zaobserwowali również znaczne różnice indywidualne. W przypadku z grubsza jednej trzeciej badanych telomery wręcz wydłużyły się w okresie objętym badaniem. Jednakże, jak czytamy w raporcie, "u osób z najdłuższymi telomerami przy pierwszym pobraniu krwi zaobserwowano najwyraźniej skracanie się telomerów i odwrotnie". Wyniki wskazują, że mechanizm konserwacji telomerów chroni najkrótsze z nich. Niemniej inne czynniki mogą również wpływać na tempo skracania. Długość telomeru przy pierwszym pobraniu krwi może posłużyć do wyjaśnienia zaledwie 57% zmienności w tempie skracania, a 43% należy wyjaśnić czynnikami związanymi ze trybem życia, stresem oksydacyjnym czy zapaleniem. "U pacjentów chorych na raka zaobserwowano nieprawidłową długość telomeru w komórkach krwi - czytamy w raporcie z badań - ale ten materiał, obejmujący 314 osób ze zdiagnozowanymi nowotworami złośliwymi po drugim pobraniu krwi, nie wskazuje na zależność pomiędzy długością telomeru a późniejszym zdiagnozowaniem raka." Niemniej wykazuje on powiązanie między rakiem prostaty a krótkim telomerem na dziewięć lat przed zdiagnozowaniem choroby, a to odkrycie zasługuje na dalsze badania. Wbrew poglądowi, że długość telomeru w pewnym wieku pozwala przewidzieć teoretyczną długość życia, nowe odkrycia pokazują, że regulacja długości telomeru w ciągu życia jest znaczniej bardziej złożona niż dotychczas uważano. Co ważne, autorzy sugerują, że "być może dałoby się unikać nadmiernej utraty telomeru dzięki zdrowemu trybowi życia".
Kraje
Szwecja