Kiedy się zgubisz, kręcisz się w kółko
Czy zdarzyło ci się kiedykolwiek zgubić się i mieć wrażenie, że kręcisz się w kółko? Cóż, nie tylko tobie - i nie jest to jedynie wytwór twojej wyobraźni. Międzynarodowy zespół naukowców przedstawił pierwszy dowód empiryczny, że ludzie rzeczywiście kręcą się w kółko, kiedy znajdą się na nieznanym terenie i nie dysponują niczym, co mogłoby posłużyć za drogowskaz. Odkrycia opublikowano w czasopiśmie Current Biology Francuscy, kanadyjscy i niemieccy naukowcy odkryli, że brak wiarygodnych znaków określających kierunek marszu powoduje, że ludzie chodzą w kółko. Zespołowi udało się potwierdzić to, co naukowcy i ludzie w ogóle podejrzewali już od dawna. Dr Jan Souman i dr Marc Ernst z Grupy ds. multisensorycznej percepcji i działania przy Instytucie Cybernetyki Biologicznej im. Maxa Plancka w Niemczech przeprowadzili badania, w ramach których analizowali tory poruszania się osób przemierzających przez wiele godzin tereny leśnie w Bienwaldzie oraz pustynię Sahara w Tunezji. Wykorzystano GPS (global positioning system) to zarejestrowania pokonanych przez nie tras. Wyniki pokazały, że uczestnikom udawało się utrzymać prostoliniowy kierunek, kiedy widoczne było słońce lub księżyc. Kiedy jednak chmury zasłaniały słońce lub księżyc, sprawa wyglądała zgoła inaczej. Badani kręcili się w kółko nie zdając sobie z tego sprawy. W Niemczech sześciu uczestników poruszało się przez wiele godzin po rozległym, płaskim terenie leśnym. Cztery osoby chodziły w pochmurny dzień, kiedy słońce było zasłonięte. Zespół stwierdził, że osoby te kręciły się w kółko, a trzy z nich nie zorientowały się, że przecięły własne ścieżki. Dwóch pozostałych uczestników poruszało się w dzień, kiedy mocno świeciło słońce i udało im się pokonać niemal idealnie prostą trasę. W Tunezji, trzech innych badanych poruszało się po pustyni Sahara: dwie osoby w słoneczny dzień, a trzecia w nocy podczas pełni księżyca. Piechurzy "dzienni" zbaczali nieznacznie z trasy, ale nie kręcili się w kółko. Piechur "nocny" wykonał wiele ostrych zwrotów, kiedy księżyc zasłaniały chmury, co doprowadziło go do punktu wyjścia. "Opowieści o ludziach, którzy kręcili się w kółko, kiedy się zgubili są rzeczywiście prawdziwe" - wyjaśnia dr Souman. "Ludzie nie mogą poruszać się w prostej linii, jeżeli nie mają bezwzględnych punktów odniesienia, takich jak wieża czy góra w oddali albo słońce lub księżyc i wówczas często kręcą się w kółko." Wyniki badań pokazują, że koliste ścieżki są rzadko uporządkowane. Dr Souman podkreślił, że ta sama osoba może postanowić pójść w lewo a następnie w prawo, tylko po to aby ostatecznie znaleźć się w punkcie wyjścia. "Jednego z wcześniejszych wyjaśnień kręcenia się w kółko mówi, że większość ludzi ma jedną nogę dłuższą lub silniejszą od drugiej, co ma powodować regularne odchylenie w jednym kierunku" - zauważa dr Souman. "Aby sprawdzić to wyjaśnienie, poprosiliśmy uczestników by szli w linii prostej z zawiązanymi oczami, co miało wyeliminować wpływ wzroku. Większość badanych kręciła się w kółko, czasami bardzo niewielkie (o średnicy poniżej 20 metrów)." Ze swej strony, dr Ernst powiedział: "Wyniki tych eksperymentów pokazują, że nawet kiedy człowiek jest przekonany, że porusza się w linii prostej, jego percepcja nie zawsze jest wiarygodna. Ludzie muszą polegać na wiarygodnych kierunkowskazach w swoim środowisku, na przykład korzystając z położenia słońca." Dr Souman i dr Ernst planują dalsze badania nad tym, w jaki sposób ludzie wykorzystują te i inne źródła informacji, jako kierunkowskazy. Badani będą korzystać ze sprzętu do wirtualnej rzeczywistości, jak bieżnia wielokierunkowa, aby odnaleźć drogę w wirtualnym lesie. Naukowcy są przekonani, że to pozwoli im na większą kontrolę nad informacjami przekazywanymi uczestnikom badań i umożliwi lepsze wyjaśnienie testów.
Kraje
Kanada, Niemcy, Francja