Niewidomy mężczyzna pokonał bezbłędnie tor przeszkód
W czasie niedawno przeprowadzonego eksperymentu całkowicie niewidomy pacjent pokonał bezbłędnie tor przeszkód, dając naukowcom możliwość stwierdzenia, jakiego rodzaju "wzrokiem" możemy dysponować bez funkcjonującej kory wzrokowej. Badania, których wyniki opublikowano w czasopiśmie Current Biology, zostały w części sfinansowane z Szóstego Programu Ramowego (6PR) UE w ramach tematu "Nowe i wschodzące technologie naukowe". Pacjent, nazwany TN, przeszedł dwa udary z rzędu, które spowodowały rozległe obustronne uszkodzenie mózgu, w tym kory wzrokowej (obszar mózgu odpowiedzialny za przetwarzanie informacji wzrokowej). Zespół naukowców z Holandii, Wielkiej Brytanii, Włoch, Szwajcarii i USA badał TN pod kątem behawioralnym i fizycznym za pomocą funkcjonalnych i anatomicznych technik obrazowania mózgu, jak tensor dyfuzji (DTI), mapowanie optyczne siatkówki, perymetria komputerowa oraz testy psychofizyczne. Wielostronne testy potwierdziły, że TN całkowicie utracił wszystkie funkcje kory wzrokowej. Bardzo ważne dla naukowców było dokładne ustalenie całkowitej ślepoty TN, ponieważ wcześniej wykazywał on ślepowidzenie reagując na wyraz twarzy innych osób oraz na testy warunkowania strachu. Wszystkie testy wykazały, iż kora wzrokowa TN rzeczywiście nie może funkcjonować. Pacjent chodzi również z laską, aby wykrywać przeszkody i wymaga pomocy innej osoby w czasie przemieszczania się wokół budynków. Następnie naukowcy ułożyli w korytarzu skomplikowany tor przeszkód z pudeł i krzeseł. TN miał przejść korytarzem bez laski i bez pomocy drugiej osoby. W korytarzu było cicho i ani TN ani zabezpieczająca go osoba, idąca za nim, nie generowali żadnych dźwięków poza odgłosem kroków. Niewiarygodne, ale TN doskonale pokonał trasę i nie wpadł na żadną przeszkodę. Kiedy dotarł do końca labiryntu wielu spośród zgromadzonych tam obserwatorów zaczęło spontanicznie klaskać. Przypadek TN motywuje naukowców do szukania alternatywnych ścieżek wzrokowych w mózgu i pokazuje, jak wiele osób może orientować się w przestrzeni i unikać przeszkód bez jakiejkolwiek świadomej uwagi czy postrzegania wzrokowego. Według dr Beatrice de Gelder z Uniwersytetu w Tilburgu w Holandii: "To część naszego wzroku, która służy orientowaniu się i wykonywaniu czynności w świecie, a nie rozumieniu. Cały czas wykorzystujemy ukryte zasoby mózgu i wykonujemy czynności, które wydają się nam niemożliwe do zrobienia." Nie można wykluczyć, że TN pokonał tor wykorzystując echolokację (pogłos fal dźwiękowych odbijających się od pobliskich przedmiotów). Jednakże cisza, w której przeprowadzany był eksperyment, wydaje się całkowicie wykluczać takie wyjaśnienie. Nie jest jasne, które z wielu możliwych ścieżek mózgowych są odpowiedzialne za bezbłędne zdolności orientacyjne TN. Brak podobnych przypadków utrudnia jakiekolwiek spekulacje w tym zakresie. Jedynym wcześniejszym badaniem było badanie małpy (o imieniu Helen), która posiadała podobne, zdumiewające umiejętności. Naukowcy badający Helen stwierdzili, że ma mały, nienaruszony obszar widzenia peryferyjnego, co niemniej nie może stanowić wytłumaczenia wszystkich jej szczątkowych funkcji wzroku. "To bezwzględnie pierwsze badanie tego rodzaju umiejętności u człowieka" - powiedziała dr de Gelder. "Przekonaliśmy się, do czego zdolny jest człowiek bez świadomości widzenia i bez zamiaru unikania przeszkód. To pokazuje nam wagę tych ewolucyjnie pradawnych ścieżek wzrokowych. Biorą one udział w naszym funkcjonowaniu w świecie, w większym stopniu niż sądzimy."
Kraje
Szwajcaria, Włochy, Niderlandy, Zjednoczone Królestwo, Stany Zjednoczone