Powiązanie przekonań religijnych z praktykami agro-pastwiskowymi
W jaki sposób powinniśmy wykorzystywać zasoby naturalne, aby zyskać pewność, że będziemy mieć to, czego potrzebujemy teraz i w przyszłości? Odpowiedź na to pytanie często oznacza zastanawianie się nad ogromnymi wyzwaniami, takimi jak zmiany klimatu, migracja czy wzrost zaludnienia. A co z przekonaniami religijnymi i ich wpływem na sposób korzystania z ziemi? Eksperci z Universitat Autònoma de Barcelona (UAB) w Hiszpanii przestrzegają, że choć przekonana ludzi nie powinny być wyolbrzymiane czy idealizowane, to nie należy ich również lekceważyć. Wyniki ich badań finansowanych ze środków unijnych zostały opublikowane w czasopiśmie Human Ecology. We wstępie do artykułu dr Pablo Dominguez wraz z kolegami z UAB podkreśla, że już od kilku dekad utrzymują się dwie przeciwstawne szkoły myślenia o tym, jak wspólnota powinna korzystać z gruntów i zarządzać zasobami naturalnymi. Krytycy uznają, że nieregulowane korzystanie z zasobów naturalnych w oparciu o wspólną własność nie jest ani zrównoważone, ani zgodne z duchem współpracy. Zwolennicy wspólnotowych ram zagospodarowania terenu są przekonani, że instytucje społeczne, polityczne i religijne mają wpływ na zarządzanie społeczno-ekonomiczne wspólną własnością oraz na ochronę środowiska. Mimo sugestii, że kwestie te mogą być powiązane, do tej pory badania naukowe w tej dziedzinie raczej pomijały rolę przekonań religijnych w korzystaniu z gruntów oraz wspólnych zasobów naturalnych, jak również w procesach zmiany. Dzięki dofinansowaniu ze schematu Marie Curie Szóstego Programu Ramowego UE (6PR), zespól UAB przeprowadził studium przypadku ludu Amazigh (Berberów) w Atlasie Wysokim w rejonie Marakeszu, Maroko. Zadanie badawcze polegało na sprawdzeniu, czy i ewentualnie w jaki sposób indywidualna wiara w miejscowych świętych kieruje sposobem zarządzania lokalnymi zasobami. Wspólnota stosuje się do uregulowań opartych na tradycyjnych ramach zarządzania wspólną własnością. Na przestrzeni historii lud Amazigh przestrzegał zasady, która zakazuje wiosną wstępu na wspólne pastwiska, aby mogły one zapewnić lepsze warunki wypasania latem. Okres zakazu znany pod nazwą "agdal" jest głęboko zakorzeniony w religijnych przekonaniach i praktykach. Naukowcy przeprowadzili wywiady i obserwacje wśród ludu Amazigh z plemienia Mesioua w latach 2003-2008 oraz sondaż 80 gospodarstw domowych w miasteczku Warzazt (południowo-środkowe Maroko). Odkryli, że faktycznie istnieje powiązanie między transformacją tradycyjnych, indywidualnych wierzeń (wiązanych wcześniej ze zniknięciem pastwisk zarządzanych w tradycji Agdal i utratą bioróżnorodności) w lokalnych, islamskich świętych a nowymi praktykami rolno-pastwiskowymi. Naukowcy zwrócili uwagę w szczególności na powiązanie między zarzuceniem tradycyjnych wierzeń w świętych a ekspansją rolniczą i introdukcją nowej rasy owiec (mieszańca Sardi). Zespół UAB zauważył na przykład, że uprawa większych połaci terenu i posiadanie większej liczby owiec nie wydaje się być w zgodzie z tradycyjnymi wierzeniami w świętych. Naukowcy napisali, że ta nowa strategia "jest bardziej indywidualistyczna, generuje korzyści w krótszej perspektywie i przeciwstawia się starej filozofii świętych, która promuje wspólne zarządzanie i długoterminowe korzyści". Wyniki badań sugerują zatem, że wraz z erozją przekonań religijnych wśród ludu Amazigh przychodzi lekceważenie dla zrównoważonego korzystania ze środowiska na przyszłość. Autorzy napisali w podsumowaniu, że przekonania religijne powinny zostać wciągnięte na listę czynników (obejmującą np. zmiany klimatu, wzrost zaludnienia, migrację, postęp techniczny, względy ekonomiczne), które zmieniają się wraz ze zmianą korzystania z zasobów naturalnych. "Wyniki naszych badań wskazują, że indywidualne przekonania religijne, lub ich brak, mogą być istotnym elementem w korzystaniu z zasobów rolno-pastwiskowych."
Kraje
Hiszpania, Maroko