Naukowcy rzucają światło na granicę magma-woda morska
Naukowcom z ekspedycji 335 "Skorupa o super szybkim tempie spreadingu 4" (Superfast Spreading Rate Crust 4) przeprowadzonej w ramach "Zintegrowanego programu odwiertów oceanicznych" (IODP) udało się wydobyć komplet hartowanych skał bazaltowych - dają one kompletny obraz granicy między magmą a wodą morską, czyli coś czego nie da się łatwo pozyskać. W toku operacji Odwiert 1256D programu odwiertów oceanicznych (ODP) - głębokiego odwiertu badawczego na ponad 1.500 metrów poniżej dna morskiego w magmową skorupę Oceanu Spokojnego - zespół naukowców pobrał próbki z całego przekroju nienaruszonej skorupy oceanicznej, aż do gabro (grupy gruboziarnistych, magmowych skał głębinowych, będących chemicznym odpowiednikiem bazaltu, które w 66% tworzą skorupę oceaniczną), z jednego z najgłębszych stanowisk penetracji "skał zwięzłych" na Ziemi, w ramach oceanicznych odwiertów naukowych - czytamy w oświadczeniu IODP. We współpracy z wiertaczami, zespół ustabilizował, oczyścił i przygotował Odwiert 1256D ODP do dalszego pogłębiania. Ekspedycja, prowadzona pod kierunkiem Państwowego Centrum Oceanografii, Southampton, przy Uniwersytecie Southampton w Wlk. Brytanii oraz Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS) we Francji, była czwartą z serii wypraw odbytych w latach 2002 i 2005. Według naukowców największym procesem, jaki przebiega aktywnie na Ziemi, jest intruzja skał gabro. W ciągu roku intruzji w skorupę podlega ponad 12 kilometrów sześciennych nowej magmy z płaszcza Ziemi - jak twierdzą naukowcy, dodając że minerały, skład chemiczny i struktury skał gabro zachowują zapisy procesów, które przebiegają głęboko w grzbietach śródoceanicznych planety, gdzie formuje się skorupa oceaniczna. "Powstawanie nowej skorupy jest pierwszym krokiem w cyklu tektoniki płyt Ziemi" - zauważa profesor Damon Teagle z Państwowego Centrum Oceanografii, Southampton. "To główny mechanizm, który powoduje podnoszenie się gorąca i materiałów z wnętrza Ziemi do jej powierzchni. A ruch i interakcje płyt tektonicznych Ziemi powodują powstawanie gór i wulkanów, wywołują trzęsienia ziemi i wymianę pierwiastków (takich jak węgiel) między wnętrzem Ziemi, oceanami i atmosferą." Benoît Ildefonse z CNRS i Université Montpellier 2 stwierdził: "Poznanie mechanizmów budujących nowe płyty tektoniczne jest ważnymi i nie nowym celem naukowych odwiertów oceanicznych, niemniej postęp był hamowany niedostatkiem odpowiednich próbek, ponieważ odwierty głębinowe (na głębokościach powyżej 1.000 metrów w skorupę) w nieustępliwą lawę i skały głębinowe skorupy oceanicznej nadal napotykają znaczące wyzwania techniczne." Odwiert 1256D ODP jest zlokalizowany około 900 km na zachód od Kostaryki na Oceanie Spokojnym i 1.150 km na wschód od linearnego, podmorskiego łańcucha wulkanicznego znanego pod nazwą Wzniesienie Wschodniopacyficzne. Odwiert wykonano w skorupie, która ma 15 mln lat i powstała w czasie "super szybkiego" spreadingu na prastarym Wzniesieniu Wschodniopacyficznym, kiedy nowo utworzone płyty rozsuwały się w ciągu roku o ponad 200 mm. "Chociaż tempo spreadingu rzędu 200 mm na rok to znacznie więcej niż najwyższe szybkości spreadingu występujące obecnie na naszej planecie, skorupa cechująca się super szybkim spreadingiem była atrakcyjnym celem, ponieważ wyniki doświadczeń sejsmicznych na aktywnych grzbietach śródoceanicznych wskazywały, że skały gabro powinny występować na znacznie mniejszych głębokościach niż w skorupie utworzonej przy niższym tempie spreadingu" - podkreśla profesor Teagle. "W 2005 r. odkryliśmy skały gabro na przewidywanej głębokości około 1.400 metrów poniżej dna morskiego, potwierdzając słuszność ogólnej strategii super tempa."Więcej informacji: Zintegrowany program odwiertów oceanicznych (IODP): http://www.iodp.org/ Państwowe Centrum Oceanografii, Southampton: http://www.noc.soton.ac.uk/
Kraje
Francja, Zjednoczone Królestwo