10 lat zintegrowanych badań, finansowanych ze środków UE, zapewnia doskonalszy i bezpieczniejszy łańcuch dostaw żywności
Właśnie opublikowano dorobek 10 lat prac badawczych, na który składają się odkrycia dokonane w ramach finansowanych ze środków unijnych 14 projektów z zakresu identyfikowalności żywności, poświęconych badaniu bezpieczeństwa i integralności łańcucha dostaw żywności. Teraz, w świetle uruchomienia w lutym 2012 r. przez Komisję Europejską planu działań w zakresie biogospodarki, zbliżającego się programu ramowego na rzecz badań i innowacyjności Horyzont 2020, toczących się negocjacji nad reformą CAP i niezmienne czujnego konsumenta, serwis CORDIS News sporządza bilans tego, jak daleko udało nam się posunąć na drodze w kierunku bezpieczniejszego łańcucha dostaw żywności i co wartościowego wnoszą projekty finansowane ze środków unijnych. Wraz z postępującą globalizacją łańcucha dostaw żywności, jej pochodzenie, bezpieczeństwo i jakość budzą coraz większe zainteresowanie zarówno konsumentów, jak i samego przemysłu spożywczego. W roku 2000, kiedy rozpoczęło się wiele z tych projektów, Europa wciąż jeszcze otrząsała się po skandalu ze skażeniem dioksynami w 1999 r., po kryzysie BSE i rosnącej liczbie skażeń żywności drobnoustrojami. Kryzysy spożywcze uwypukliły zapotrzebowanie na modele i systemy wykrywania, aby zapobiegać skażeniom łańcucha dostaw żywności i doprowadziły do uchwalenia przez UE w 2002 r. rozporządzenia ustanawiającego ogólne zasady i wymogi prawa żywnościowego, które wprowadziło obowiązek funkcjonowania w branży spożywczej systemów identyfikowalności w dół i w górę, nakładając na poszczególnych producentów odpowiedzialność za identyfikowalność w łańcuchu dostaw żywności. Parlament Europejski wyraźnie zażądał, aby część budżetu na badania naukowe Szóstego Programu Ramowego (6PR) została przeznaczona na identyfikowalność i integralność żywności w celu wspierania tej polityki i tak też się stało - przeznaczono 98 mln EUR. Koordynatorzy tych 14 niezależnych projektów realizowanych dzięki 6PR pracowali wspólnie przez ponad 2 lata nad nową strategią propagowania wyników, obejmującą pełne spektrum sektora identyfikowalności, co stanowi przełomowe posunięcie, które Unijna Komisarz ds. Badań Naukowych i Innowacji, Márie Geoghegan-Quinn, opisuje jako część podejścia prowadzącego do odpowiedzenia na "potrzebę usprawnienia upowszechniania zakończonych, unijnych projektów badawczych". Wyniki projektów zostały zaprezentowane na konferencji pt. "Co na obiad?" (What's for lunch?), która odbyła się w Brukseli pod koniec 2011 r., a także zostały zebrane i opublikowane w formie podręcznika akademickiego pt. "Integralność łańcucha dostaw żywności" (Food chain integrity). Wszystkie projekty miały na celu zajęcie się problemami pochodzenia i identyfikowalności, aby konsumenci mogli mieć pewność, że żywność naprawdę pochodzi ze wskazanego miejsca. Konsumenci chcą wiedzieć, że to co spożywają jest bezpieczne i jest tym, co podano na opakowaniu. Poza wynikami naukowymi wypracowanymi wspólnie przez projekty, pojawiły się oczywiście dodatkowe korzyści dotyczące możliwości edukacyjnych, mobilności, wsparcia przedsiębiorstw, integracji i upowszechniania, czego ilustracją jest 100 tytułów doktorskich i 40 magisterskich, 350 zewnętrznych i wewnętrznych raportów, 28 partnerów międzynarodowej współpracy naukowej (INCO), 30 spotkań międzynarodowych, 150 spotkań na szczeblu UE i 169 transferów między różnymi laboratoriami w ramach mobilności. Dzięki projektom - których struktura zarządzania była sfeminizowana w 29%- nawiązano kontakt z 84 partnerami przemysłowymi, zorganizowano 98 warsztatów dla przedsiębiorstw, opublikowano 696 artykułów naukowych zrecenzowanych przez ekspertów oraz wypracowano 7 patentów. Projekt zintegrowany (PZ) TRACEBACK (Zintegrowany system na rzecz niezawodnej identyfikowalności w łańcuchach dostaw żywności) skoncentrował się na pochodzeniu żywności, opracowując system spajający informacyjne etapy od surowca, z którego powstaje produkt po jego ostateczną sprzedaż. Obok podnoszenia standardów zdrowia i bezpieczeństwa konsumenta, ta metoda umożliwia również podmiotom z branży monitorowanie swoich produktów i kontrolowanie jakości w łańcuchu produkcji, przetwórstwa, magazynowania, transportu i dystrybucji. System TRACEBACK pomaga zatem producentom spełniać wymogi branżowe i przepisy unijne. Kolejnym projektem poświęconym identyfikowalności, w ramach którego opracowano skuteczne techniki identyfikacji, klasyfikacji i oceny podatności na uszkodzenia w łańcuchu dostaw żywności był projekt TRACE (Identyfikacja pochodzenia żywności) Projekt TRACE postawił sobie za cel pomaganie konsumentom w ustalaniu pochodzenia żywności, przekonując ich do wiarygodności etykiet produktów spożywczych. Te prace są niezwykle ważne dla producentów specjałów regionalnych, takich jak szynka parmeńska czy ser feta, którzy chcą mieć pewność, że naśladowcy nie mogą podawać nieprawdziwych informacji o pochodzeniu. Istnieją sposoby na wykrycie pochodzenia konkretnego artykułu spożywczego oparte na metodach technicznych, które można stosować w razie poważnego przypadku oszustwa. "Projekt TRACE nawiązał ścisłe relacje ze wszystkimi głównymi przedsięwzięciami badawczymi w dziedzinie identyfikowalności i autentyczności żywności" - wskazuje koordynator projektu TRACE, Paul Brereton, kierownik ds. badań nad żywnością i zdrowiem w The Food and Environment Research Agency w Wlk. Brytanii. "Znaczna część projektu TRACEBACK poświęcona była prezentacji technologii śledzenia, lokalizacji i weryfikacji autentyczności oraz jakości etykiet produktów spożywczych, tak więc pod tym względem był komplementarny wobec projektu TRACE. Partnerzy projektu TRACE brali udział w panelach konsultacyjnych i ewaluacyjnych projektu TRACEBACK, a także zorganizowano wspólne spotkania dotyczące kilku zagadnień przekrojowych". Paul Brereton twierdzi również, że ograniczenie dublowania prac i optymalizacja zasobów to dwie główne korzyści ze współpracy koordynatorów projektów badawczych finansowanych ze środków unijnych, które są realizowane w tej samej dziedzinie. Kolejnym ważnym aspektem identyfikowalności i bioidentyfikowalności, który wykracza poza ustalanie skąd pochodzi żywności, jest dokładne wskazanie, gdzie nastąpiło skażenie. W toku projektu BIOTRACER (Udoskonalona bioidentyfikowalność niezamierzonych mikroorganizmów i ich wydzieliny w łańcuchach dostaw żywności i pasz) opracowano sposób na wskazywanie materiałów, procesów lub działań w ramach danego łańcucha dostaw żywności, które mogą być źródłem niepożądanych agentów. Biolokalizacja została znacznie udoskonalona dzięki łatwiejszemu dostępowi do obszerniejszych zasobów danych. Projekt Co-Extra (Łańcuchy dostawcze produktów zmodyfikowanych i niezmodyfikowanych genetycznie - ich współistnienie i identyfikowalność), który zgromadził 52 partnerów instytucjonalnych z 18 krajów, poświęcony był współistnieniu i identyfikowalności produktów zmodyfikowanych i niezmodyfikowanych genetycznie. Koordynatorzy projektu informują, że podczas gdy organizmy zmodyfikowane genetycznie (GMO) dopuszczone w innej jurysdykcji stwarzają jednie pomniejsze problemy, to GMO niedopuszczone w żadnej jurysdykcji są źródłem największej liczby problemów, bowiem wiążą się z nieznanymi zagrożeniami dla zdrowia i środowiska. Dzięki tej inwestycji w prace badawcze Europa jest światowym liderem w najlepszych praktykach identyfikowalności żywności. Wdrożenie wielorakich wyników największych projektów badawczych nad integralnością i bezpieczeństwem żywności, jakie kiedykolwiek przeprowadzono, doprowadzi ostatecznie do zwiększenia zaufania konsumentów i obniżenia wpływu gospodarczo-społecznego obaw o bezpieczeństwo żywności.Więcej informacji: What's for Lunch? http://ec.europa.eu/research/agriculture/wfl/index_en.html(odnośnik otworzy się w nowym oknie) Portal DG ds. Badań Naukowych w Rolnictwie http://ec.europa.eu/research/agriculture/index_en.html(odnośnik otworzy się w nowym oknie)