Kluczowe badania nad tajemnicami nieswoistego zapalenia jelit
Pracujący w Szwecji naukowcy poczynili duże postępy na drodze do odkrycia przyczyn bolesnego zapalenia jelit w tego rodzaju chorobach. Badania prowadzone w ramach unijnego projektu MIRA są szczególnie ważne, ponieważ to właśnie w Europie, z powodów, których nadal nie wyjaśniono, występuje najwięcej przypadków nieswoistego zapalenia jelit, jak podaje badanie opublikowane w czasopiśmie „The Lancet”. W Norwegii odnotowano największą częstość występowania wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, mogącego powodować krwawienie z odbytu: na chorobę cierpi 505 osób na 100 000. Z kolei Niemcy stoją na pierwszym miejscu pod względem zachorowań na chorobę Leśniowskiego-Crohna: 322 osoby na 100 000. Projekt MIRA, wspierany przez program „Maria Skłodowska-Curie”, rzucił światło na mechanizmy sprawiające, że określone limfocyty T aktywują reakcję odpornościową i zyskują swoje funkcje. Może to być kluczowe dla zrozumienia, dlaczego układy odpornościowe niektórych osób nie potrafią właściwie rozróżniać pomiędzy nieszkodliwymi bakteriami w jelitach a patogenami, co powoduje powstawanie stanu zapalnego. „Wykazaliśmy, że aktywacja limfocytów T właściwych dla bakterii komensalnych w węzłach chłonnych odprowadzających limfę z jelit objętych zapaleniem oraz funkcja tych komórek mogą się zmieniać po dotarciu do tkanek objętych zapaleniem”, wyjaśnia badaczka Chiara Sorini. Jej pracę nadzorował Eduardo Villablanca, profesor nadzwyczajny i członek Akademii Wallenberg z dziedziny medycyny w Instytucie Karolinska w Szwecji, który specjalizuje się w nieswoistym zapaleniu jelit. W badaniu ustalono również, że komórki dendrytyczne (działające jako posłańcy przekazujący wiadomości pomiędzy wrodzonym a adaptacyjnym układem odpornościowym) odgrywają ważną rolę w wywoływaniu odpowiedzi limfocytów T. Ponadto naukowcy odkryli, że takie odpowiedzi może przeprogramować nieznany mechanizm.
Czynnik środowiskowy
„Uważamy, że zdolność limfocytów T właściwych dla bakterii komensalnych do zmiany swojej funkcji w odpowiedzi na zmiany w otaczającym środowisku jest jednym z najbardziej intrygujących odkryć tego projektu”, zauważa Sorini. Badaczka uważa, że gdy tylko naukowcy lepiej zrozumieją mechanizmy wywołujące tę zmianę funkcji, będą oni mogli znaleźć sposoby łagodzenia zapalenia jelit. Badania naukowe w ramach projektu MIRA obejmowały wszczepienie myszom limfocytów T zmodyfikowanych tak, by były one w stanie rozpoznawać antygeny drobnoustrojowe wykazujące się immunodominacją u pacjentów z nieswoistym zapaleniem jelit. Następnie badacze prześledzili ich zachowanie w tkankach w różnych eksperymentalnych modelach wywołanego chemicznie zapalenia. Zespół zaobserwował aktywację limfocytów T w węzłach chłonnych odprowadzających limfę z jelit oraz ich migrację do samych jelit. Badacze opisali też funkcję tychże limfocytów w różnych punktach czasowych w trakcie wywoływania i eliminowania stanu zapalnego. Na podstawie tych badań Sorini i Villablanca uważają, że środowisko odgrywa kluczową rolę w powodowaniu, że limfocyty T reagują na nieszkodliwe bakterie tak, jak gdyby były to czynniki zakaźne. „Nieswoiste zapalenie jelit to bardzo złożona choroba wynikająca z wzajemnego oddziaływania wielu czynników, zarówno genetycznych, jak i środowiskowych”, zauważa Villablanca. „Jednakże wydaje się, że konieczne jest wcześniejsze zaburzenie bariery powlekającej jelita dla zaistnienia pierwszej modyfikacji limfocytów T właściwych dla bakterii komensalnych oraz ich późniejszego udziału w stanie zapalnym”. Konieczne jest dalsze zbadanie czynników wywołujących ten brak równowagi bariery powlekającej jelita, jednak zespół projektu MIRA uważa, że dokonał ważnych postępów na drodze do zwalczania chorób, na które w 2017 roku cierpiało 6,8 miliona osób, jak wynika z artykułu „The global, regional, and national burden of inflammatory bowel disease in 195 countries and territories, 1990–2017: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017” opublikowanego w czasopiśmie „The Lancet”.
Słowa kluczowe
MIRA, nieswoiste zapalenie jelit, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, zaburzone reakcje układu odpornościowego
