Poszukiwanie życia na Marsie zaczyna się na Ziemi Czy na Marsie kiedykolwiek istniało życie? Aby to ustalić, brytyjski geolog bada bardzo stare skały znajdujące się pod powierzchnią Ziemi, które przypominają te występujące na Marsie. Przemysł kosmiczny © PLRANG ART Artur Furmanek, Shutterstock W badaniu historii Ziemi nic nie jest tak bogatym źródłem informacji, jak skały. Skały dostarczają nam ważnych informacji o zmieniającej się geologii naszej planety, a nierzadko znajdujemy w nich dowody na istnienie pradawnego życia. Tylko one dają też nadzieję na znalezienie odpowiedzi na jedno z najbardziej frapujących pytań, jakie stawia sobie nauka: czy na Marsie kiedykolwiek istniało życie? „Chociaż zdajemy sobie sprawę, że pod powierzchnią Ziemi znajduje się ogromna liczba organizmów, nie wiemy, jak ta głęboko położona biosfera zmieniała się na przestrzeni epok geologicznych ani jakie skamieniałości pozostały po niej w skałach”, zaznacza Sean McMahon, geolog pracujący w UK Centre for Astrobiology na Uniwersytecie w Edynburgu. „A to oznacza, że nie wiemy, jak szukać dowodów na istnienie życia głęboko pod powierzchnią Marsa ani innych planet”. Dzięki wsparciu ze strony programu „Maria Skłodowska-Curie” oraz dofinansowaniu projektu D BIOME ze środków unijnych, McMahon rozszerzył swoje poszukiwania śladów dawnego życia w ziemskich skałach, które przypominają te występujące na Marsie. „Celem projektu jest poszerzenie naszej wiedzy na temat mikroorganizmów, w tym bakterii żyjących w porach i szczelinach głęboko pod powierzchnią Ziemi oraz – hipotetycznie – innych planet”, dodaje McMahon. Identyfikowanie skamielin w skałach ziemskich Na całym świecie organizacje zajmujące się eksploracją kosmosu, takie jak Europejska Agencja Kosmiczna (ESA), przygotowują misje bezzałogowe, których celem jest poszukiwanie śladów życia na Marsie. Problemem jest jednak to, że przez większą część swojej historii Mars był wyjątkowo zimny i suchy, a do tego posiadał żrącą atmosferę i występowało na nim silne promieniowanie. „Na początku na powierzchni Marsa panowały warunki, w których mogło powstać życie, jednak ponad 3 miliardy lat temu uległy one drastycznemu pogorszeniu. To oznacza, że jeśli w późniejszym okresie na planecie istniały jakieś organizmy żywe, musiały być ukryte głęboko pod ziemią, gdzie ciepło geotermalne mogło utrzymywać wodę w stanie ciekłym”, wyjaśnia McMahon. „Wykonanie kilkukilometrowych odwiertów na Marsie dalece przekracza nasze możliwości finansowe, ale możemy szukać skamieniałości w minerałach, które uformowały się głęboko pod powierzchnią, a później zostały odsłonięte w wyniku procesów geologicznych”. Dlatego tak ważna jest umiejętność rozpoznawania i rozumienia skamieniałych mikroorganizmów w skałach na Ziemi. Aby poprawić nasze zdolności w tym zakresie, McMahon badał materiały kopalne przy użyciu mikroskopów i technik analitycznych o wysokiej rozdzielczości. Przeprowadził także eksperymenty, aby dowiedzieć się, w jaki sposób bakterie ulegają skamienieniu, oraz obliczenia, aby oszacować ilość biomasy pod powierzchnią gruntu w różnych epokach geologicznych. „Wyniki tych prac sugerują, że przez większą część historii naszej planety biomasa była ukryta pod ziemią”, zauważa McMahon. „Otworzyliśmy również drogę do poszukiwania skamielin i śladów chemicznych stanowiących dowód na istnienie dawnego życia podziemnego w niektórych żyłach mineralnych, które zostały już odkryte na Marsie”. Postępy w badaniach nad życiem pod powierzchnią gruntu Dość nieoczekiwanym rezultatem projektu było pokazanie, jak trudno jest zidentyfikować skamieniałości znajdujące się głęboko pod powierzchnią ziemi. Wynika to z tego, że niektóre reakcje chemiczne prowadzą do powstawania maleńkich struktur, które wyglądają jak skamieniałości, ale w rzeczywistości nie mają nic wspólnego z organizmami żywymi. „Choć jest to z pewnością frustrujące, ostatecznie zagadkowa natura tych tworów stanowi ważną informację dla astrobiologów”, wyjaśnia McMahon. „Gdybyśmy znaleźli je na Marsie, musielibyśmy uważać, aby nie wziąć ich omyłkowo za dowód na istnienie życia”. Pomimo tych trudności, McMahon wyraża satysfakcję z analizy dotąd słabo zbadanych zapisów kopalnych siedlisk podziemnych, prowadzonej wspólnie z kilkoma wybitymi europejskimi naukowcami. „Projekt D BIOME przyczynił się do postępów naukowych w zakresie poszukiwania dowodów na istnienie dawnego życia pod powierzchnią Ziemi i Marsa”, podsumowuje uczony. Słowa kluczowe D BIOME, Mars, geolog, geologia, biosfera, skamieliny, astrobiologia
