Zestaw narzędzi do skutecznego zarządzania nanoryzykiem
Pomimo silnego nacisku na rozwój produkowanych nanomateriałów i nanoproduktów, wprowadzanie ich na rynek jest wciąż ograniczone. Wynika to w dużej mierze z obaw użytkowników o wynikające z ich użycia potencjalne zagrożenia dla ludzi i środowiska. Niestety obecnych narzędzi oceny ryzyka nie można stosować w odniesieniu do nanomateriałów, a przepisy dopiero co zaczęto dostosowywać w celu uwzględnienia tych materiałów, co mocno utrudnia zainteresowanym stronom odniesienie się do tych zagrożeń. Potrzebne są oficjalne ramy zarządzania ryzykiem, na podstawie których będzie możliwe dokonywanie ocen ryzyka związanego z istniejącymi już na rynku oraz opracowywanymi obecnie produktami wykorzystującymi nanotechnologie. W odpowiedzi na tę potrzebę w ramach finansowanego ze środków UE projektu caLIBRAte uruchomiono stronę internetową Nano-Risk Governance Portal, która jest punktem kompleksowej obsługi w zakresie zarządzania nanoryzykiem. „Naszym celem było zidentyfikowanie i zweryfikowanie pakietu narzędzi do oceny nanoryzyka i zarządzania nim, który mógłby zostać włączony do oficjalnego programu zarządzania nanoryzykiem”, mówi Keld Alstrup Jensen, profesor duńskiego Krajowego Ośrodka Badawczego Środowiska Pracy i koordynator projektu caLIBRAte.
Ocena i weryfikacja narzędzi do oceny ryzyka
Ocena i weryfikacja proponowanych narzędzi oceny ryzyka i zarządzania ryzykiem były decydującym krokiem w tworzeniu portalu zarządzania nanoryzykiem. Według koordynatora projektu przed rozpoczęciem projektu żadne z istniejących narzędzi oceny ryzyka nanomateriałów nie zostało dokładnie przetestowane ani zweryfikowane. „Dzięki testowaniu i weryfikacji narzędzi objętych ramami, możemy zwiększyć poziom zaufania do wyników oceny ryzyka i sposobów zarządzania nim”, mówi. „To z kolei pozwoli na przekazywanie bardziej wiarygodnych informacji o ryzyku i właściwy podział ryzyka między odpowiednimi zainteresowanymi stronami”. Aby właściwie zidentyfikować, opracować, ocenić, zweryfikować i zademonstrować narzędzia, naukowcy wykonali szeroko zakrojone badania, które rozpoczęto od określenia i kategoryzacji wszystkich dostępnych narzędzi oraz różnych potrzeb zainteresowanych stron. Następnie przeprowadzono dokładną ocenę, w ramach której każde narzędzie zostało uszeregowane według jego możliwości zaspokojenia potrzeb i wymagań interesariuszy. „Proces ten pozwolił na bardziej wszechstronną analizę i testowanie w oparciu o wysokiej jakości dane ze studium przypadków na podzbiorze narzędzi. To pomogło nam skrócić listę narzędzi, które mogły zostać włączone do ram zarządzania”, wyjaśnia Jensen. W ramach projektu opracowano również nowe narzędzia. Jednym z nich był radar nanoryzyka będący narzędziem internetowym, które można skonfigurować zarówno do ogólnego monitorowania, jak i do ukierunkowanej identyfikacji i monitorowania pojawiających się zagrożeń. Narzędzie monitorujące nanobezpieczeństwo jest uznaną aplikacją do nadzorowania konserwacji oraz przestrzegania zasad bezpieczeństwa w miejscu pracy. Można je skonfigurować przy użyciu szablonu monitorowania bezpieczeństwa i raportowania określonego dla miejsca pracy i nanotechnologii. pracowano również narzędzie do zarządzania projektami w celu wsparcia strukturalnego zarządzania nanoryzykiem podczas wprowadzania innowacji. „Ostateczna weryfikacja różnych narzędzi oceny ryzyka i zarządzania ryzykiem jest dużym osiągnięciem – jednym z kluczowych dla ram zarządzania w zakresie nanoryzyka”, mówi Jensen. „W końcu, gdyby nie można było zatwierdzić i zademonstrować żadnych narzędzi, ramy byłyby statkiem bez żagli”.
Punkt kompleksowej obsługi
Dzięki intensywnym działaniom zespołu, ramy i portal zarządzania nanoryzykiem caLIBRAte zostały udostępnione i są gotowe do użytku. Posłużą one użytkownikom do wyszukiwania informacji dotyczących bezpieczeństwa w zakresie nanotechnologii oraz wskazówek na temat identyfikacji nanomateriałów, oceny ryzyka i zarządzania nim, monitorowania miejsca pracy oraz podejmowania decyzji. Portal zawiera również studia przypadków, dane dotyczące pomiarów zagrożeń i narażenia oraz najlepsze praktyki w zakresie rozwoju nanometeriałów. „Przemysł i użytkownicy mają teraz dostęp do strony internetowej będącej punktem kompleksowej obsługi, która oferuje sprawdzone i wiarygodne informacje na temat nanomateriałów i produktów, w których ich użyto oraz i bezpieczeństwa i ryzyka związanych z nanomateriałami”, mówi Jensen.
Słowa kluczowe
caLIBRAte, zarządzanie nanoryzykiem, wytworzone nanomateriały, nanoprodukty, ocena ryzyka
