Robotyczny cewnik dostosowany do potrzeb chirurgów naczyniowych
Chirurgia naczyniowa może być ryzykowna nie tylko dla pacjenta. Chirurdzy używają aparatury rentgenowskiej do wprowadzania cienkich cewników przez tętnice pacjenta, narażając się na istotne dawki promieniowania. „Historia pokazuje, że wielu pionierów w tej dziedzinie, którzy pokonywali kolejne granice, zmarło na raka”, mówi Tomas Baltrūnas, chirurg naczyniowy w Szpitalu Uniwersyteckim w Wilnie na Litwie, kierujący projektem HAPGuide. Pacjenci przechodzą takie zabiegi tylko raz lub dwa razy w życiu, podczas gdy chirurdzy wykonują po kilka takich operacji dziennie. Chociaż podejmowane są działania mające na celu ograniczenie narażenia zdrowia chirurgów, uczony dodaje, że „to jednak lekarz wciąż stoi w pobliżu aparatu rentgenowskiego i pochłania szkodliwe promieniowanie”. Jednym ze sposobów na zmniejszenie tej ekspozycji jest stosowanie zdalnych technik chirurgicznych. „Wszyscy nazywają je robotami, bo to brzmi lepiej i jest bardziej wyszukane”, mówi Baltrūnas. „Tymczasem one tak naprawdę jedynie odwzorowują ruchy chirurga”. Dzięki temu chirurdzy mogliby pracować bez ciężkich, ołowianych fartuchów, które są niewygodne i ograniczają ich ruchy. Sprzęt do zdalnej chirurgii jest zazwyczaj obsługiwany za pomocą joysticka i systemu wizualnego, przez co chirurg nie może w pełni korzystać ze swojego precyzyjnie dostrojonego zmysłu dotyku. „Lekarz traci przez to umiejętności, na których rozwój poświęcił tysiące godzin”, mówi Baltrūnas. Aby temu zaradzić, uczony założył start-up www.inmed.lt (Innovative Medicine), który skupia ekspertów z wielu dziedzin takich jak medycyna, robotyka, projektowanie produktów, komercjalizacja i rozwój biznesu. Celem zespołu jest stworzenie sprzętu do telemedycyny naczyniowej z haptycznym systemem informacji zwrotnych HAPGuide. „Chcemy umożliwić chirurgom operowanie w sposób odpowiadający ich doświadczeniu”, dodaje Baltrūnas. Centrum HAPGuide stanowi kaseta jednorazowego użytku, która zawiera specjalistyczny cewnik wyposażony w czujniki nacisku. Czujniki przekazują siły wywierane na sondę do chirurga obsługującego urządzenie za pomocą pilota zdalnego sterowania, pomagając mu wyczuć drogę przez układ naczyniowy. System jest kompatybilny ze standardowymi instrumentami wewnątrznaczyniowymi, co pozwala uniknąć konieczności stosowania drogich, chronionych patentami cewników. Oprócz specjalistycznej sondy, pakiet HAPGuide obejmuje sprzęt prowadzący, oprogramowanie szkoleniowe i coroczną konserwację. Każdego roku w całej UE i Stanach Zjednoczonych wykonuje się ponad 5,5 milionów tego typu operacji m.in. u pacjentów z miażdżycą. To oznacza możliwości wykorzystania HAPGuide na rynku wartym 4 miliardy euro, a poza tym możliwości wykorzystania sprzętu w innych dziedzinach medycyny, takich jak chirurgia mózgu. Jak mówi Baltrūnas, HAPGuide jest wciąż w fazie rozwoju, a za około 2 lata prawdopodobnie otrzyma certyfikat. W przyszłości lekarz ma nadzieję rozwijać wykorzystanie sprzętu w telemedycynie i budować dla niego częściowo zautomatyzowane funkcje poprzez uczenie maszynowe. „Nadal dość intensywnie pracuję jako chirurg naczyniowy”, mówi Baltrūnas. „Zależy mi na tym, by być na bieżąco i wiedzieć, czego lekarze najbardziej potrzebują. Nie robię tego po to, aby stworzyć fantazyjne narzędzie lub zabawkę, ale by wypełnić istniejącą lukę”.
Słowa kluczowe
HAPGuide, operacje wewnątrznaczyniowe, chirurgia, robotyczny, promieniowanie, haptyczny, informacje zwrotne, cewnik, miażdżyca
