Odkrywanie ruchu wzdłuż dróg Górnej Mezopotamii w czasach epoki brązu Na przestrzeni całej historii ludzkości drogi były środkiem interakcji kulturowych, społecznych i ekonomicznych. W ramach projektu GeoMOP prześledzono ruch wzdłuż dróg Górnej Mezopotamii w czasach epoki brązu, wykorzystując zdjęcia satelitarne i modelowanie do obserwacji zmian krajobrazu. Społeczeństwo © CNR-ISPC Drogi są dla nas czymś naturalnym, być może ze względu na ich wszechobecność i funkcjonalny charakter, toteż rzadko doceniamy historię, która znajduje się dosłownie pod naszymi stopami. Jednakże drogi mówią nam wiele o sposobie funkcjonowania, stykania się, rośnięcia i kurczenia się społeczeństw w czasach obecnych oraz w przeszłości. Drogi z czasów starożytności odzwierciedlają stosunki społeczne, gospodarcze, polityczne i religijne dawnych społeczeństw. Podczas wspieranego przez UE projektu GeoMOP w ramach działania „Maria Skłodowska-Curie” zbadano drogi z czasów epoki brązu w Górnej Mezopotamii, położonej na dzisiejszym terenie północno-zachodniego Iraku, północno-wschodniej Syrii i południowo-wschodniej Turcji, w celu opracowania dynamicznej typologii. Po rozpoznaniu współczesnej roślinności jako wskaźników zastępczych dla starożytnych dróg w ramach projektu GeoMOP wykorzystano analizę teledetekcyjną oraz modelowanie agentowe, aby zbadać proces powstawania i wykorzystanie tych dróg. „Poprzez rozpoznanie dróg, na których natężenie ruchu mogło być większe, przekształciliśmy wcześniej statyczne sieci dróg w dynamiczne mapy”, wyjaśnia Tuna Kalaycı, stypendysta działania „Maria Skłodowska-Curie” z Krajowej Rady Badań Naukowych we Włoszech. Połączenie zdjęć satelitarnych z modelowaniem Trwająca setki lat nieustanna wędrówka ludzi i zwierząt wzdłuż tych ścieżek na suchej ziemi Górnej Mezopotamii doprowadziła do zagęszczenia gleby w stosunku do otaczającej je ziemi. Ten ruch „wydrąża” drogę, obniżając jej poziom względem ziemi po jej obu stronach. Zespół projektu GeoMOP bazował na wysokiej rozdzielczości zdjęciach wykonanych przez satelitę rozpoznawczego CORONA w latach 60. i na początku lat 70. ubiegłego wieku, przed późniejszymi zmianami terenu, w celu obserwacji tych wzorców ruchu. Zespół wykorzystał również dane satelitarne, w tym obrazowanie wielospektralne oraz radar z syntetyczną aperturą, aby wykryć wskaźniki zastępcze powiązane ze zmianami we wzroście roślinności i wilgotności. Ponownie, takie podejście pomogło zespołowi określić obszary o większym zagęszczeniu, wskazując na większe natężenie użycia, tym samym sugerując obecność dróg z czasów starożytności. Wreszcie zespół projektu GeoMOP stworzył również kilka modeli agentowych, aby zbadać proces powstawania tych dróg. Poprzez puszczanie po specjalnych ścieżkach zaprogramowanych wirtualnych „agentów”, reprezentujących na przykład owce i krowy, obserwowali oni prawdopodobny sposób powstania dróg na przestrzeni czasu. „Swój prawdziwy potencjał metoda ta ujawniła, gdy włączyliśmy do badania zmienne środowiskowe, takie jak poziomy opadów. Mogliśmy wyraźnie zobaczyć, że drogi te funkcjonowały również jako kanały odwadniające”, mówi Kalaycı. Krajobraz w ruchu Oto, jak kierownik projektu, Nicola Masini, wyjaśnia wybór właśnie tej lokalizacji: „Górna Mezopotamia jest wyjątkowa ze względu na to, że na jej terenie zachowały się wyraźne wzorce ruchu, o rzadko występujących szczegółach. W tym przypadku dysponujemy mocnymi naocznymi dowodami na to, w jaki sposób były ze sobą połączone starożytne miasta”. Jest to ważne, ponieważ dowody archeologiczne pokazują, że z powodu szybkiego globalnego wysychania pod koniec wczesnej epoki brązu, około 2200 lat przed naszą erą, doszło do „rozpadu społecznego”. Podobny rozpad, ale na skalę lokalną, nastąpił we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego również pod koniec późnej epoki brązu (ok. XIII–XII w. p.n.e.). Wzmocnienie związku pomiędzy zwiększonym wysuszeniem a upadkiem miast Mezopotamii Wschodniej mogłoby rzucić więcej światła na inne podobne rozpady społeczne. W rzeczy samej, zespół ma nadzieję na zastosowanie swojej metodologii do innych starożytnych środowisk miejskich. W ramach projektu GeoMOP wskazano, w jaki sposób można to osiągnąć poprzez wprowadzenie zmian do jego metody, takich jak dodanie geofizyki i symulacji ruchu miejskiego. Na razie zespół koncentruje się na dalszym publikowaniu artykułów badawczych i prowadzeniu prac w ramach swojej konferencji The Archeologies of Roads. Słowa kluczowe GeoMOP, epoka brązu, Górna Mezopotamia, wysychanie, modele agentowe, satelita, gleba, roślinność, ruch, drogi
