Globalne udostępnianie technologicznego „dobrobytu”
Dzięki technologii laserowej możliwe było opracowanie wielu różnych zastosowań i produktów. Jest ona niezwykle ważna dla obszarów takich jak energia, środowisko, informacja i komunikacja, nauka, przemysł, elektronika konsumencka, konserwacja dzieł sztuki, rozrywka oraz medycyna. Europa tworzy silne podwaliny, dzięki którym może stać się bycia liderem w zakresie technologii i zastosowań laserowych dzięki Laserlab-Europe, Zintegrowanej Inicjatywie Europejskich Infrastruktur Badań nad Laserami. Od początku inicjatywy, od rozpoczętego w 2004 roku pierwszego finansowanego przez UE projektu LASERLAB-EUROPE, trzy kolejne rundy unijnego dofinansowania pomogły niemal podwoić liczbę indywidualnych laserowych ośrodków infrastrukturalnych należących do sieci (z 17 do 33) oraz krajów biorących udział w programie (z 9 do 16). Czwarty projekt LASERLAB-EUROPE zakończył się w listopadzie 2019 roku, a jego owocem są znacząco ulepszone usługi i możliwości, nowa infrastruktura badawcza w Hiszpanii oraz wiele prestiżowych publikacji naukowych. Obecnie realizowany jest projekt LASERLAB-EUROPE V.
Obiekty, wiedza fachowa i rozwój krzyżowy przynoszą efekty
Według kierowniczki projektu, Danieli Stozno z Instytutu Maxa Borna, „Laserlab-Europe łączy silne strony głównych krajowych instytutów badań laserowych, tworząc kompleksową wirtualną europejską strukturę badań laserowych. Jego połączone możliwości techniczne i naukowe są bezprecedensowe w skali światowej. Użytkownicy z całego świata mogą uzyskać do nich otwarty dostęp, niezależnie od swej narodowości”. Oprócz programu dostępu międzynarodowego twórcy projektu sfinansowali wspólne działania badawcze w licznych dziedzinach. Dostęp międzynarodowy wspiera badania w wysoce zróżnicowanych dziedzinach, w tym w dziedzinie nauk przyrodniczych, nauk o środowisku oraz w dziedzinie fizyki atomowej i molekularnej. Naukowcy wykorzystali techniki mikroskopowe, aby zbadać modulację odpowiedzi immunologicznych z wykorzystaniem przeciwciał monoklonalnych. Jest to obiecujące podejście w ramach terapii nowotworowej. Badacze przeanalizowali półprodukty reakcji istotne dla procesów spalania i chemii atmosferycznej. Postępy umożliwiły również ultraszybki pomiar fotoelektronów emitowanych zarówno w przód, jak i w tył w wyniku cyrkulacyjnie spolaryzowanego światła padającego na cząsteczki chiralne. W ramach wspólnych działań badawczych opracowano nowe metody, techniki oraz narzędzia do badań i zastosowań biomedycznych. Będą one mieć duże znaczenie kliniczne. Dla przykładu jeden z zespołów opracował techniki lokalizacji i manipulacji pojedynczych cząsteczek, aby badać transport wewnątrzkomórkowy, regulację ekspresji genów oraz chorobę Alzheimera. Kolejny zespół przygotował metodologię obrazowania wielokolorowego zgodną z obrazowaniem na żywo próbek biologicznych. Kluczowe problemy wynikające z fizyki laserów pokonano dzięki opracowaniu materiałów laserowych, zaawansowanym technologiom schładzania oraz nowatorskiej konstrukcji laserów.
Laserowa koncentracja na optymalizacji i rozszerzaniu dostępu
Stozno opowiada: „Liczba projektów i użytkowników przekroczyła początkowe cele odpowiednio o 6 % i 35 %. »Polityka dynamicznego przydzielania dostępu« umożliwiła nam optymalizację dostępu według zapotrzebowania użytkowników i zmiennej dostępności, na przykład z uwagi na zamknięcie wynikające z wprowadzania istotnych ulepszeń”. Zwiększyło to całkowitą liczbę dni dostępu o 14 % w stosunku do pierwotnego zobowiązania zawartego w umowie. Młodzi badacze, głównie studenci studiów doktoranckich i naukowcy ze stopniem doktora, stanowili ponad połowę użytkowników. Laserlab-Europe zapewnia również międzynarodowy dostęp użytkownikom spoza UE na zasadzie równości. Nie muszą oni należeć do europejskich zespołów, by skorzystać z takiego dostępu. Piętnaście procent całkowitego dostępu zapewniono użytkownikom spoza Europy. Koordynator projektu, Claes-Göran Wahlström, podkreśla: „Laserlab-Europe nie tylko łączy naukowców, inżynierów i użytkowników infrastruktury badawczej z całego świata, ale też promuje przyjaźń i zaufanie ponad granicami narodowymi”. Taka globalna współpraca naukowa, korzystna dla wszystkich stron, jest obecnie bardzo potrzebna.
Słowa kluczowe
LASERLAB-EUROPE, laser, infrastruktura badawcza, dostęp międzynarodowy, obrazowanie, wspólne działania badawcze, nauki o środowisku, mikroskopia, przeciwciała monoklonalne, nowotwór, cząsteczki chiralne, choroba Alzheimera
