Roboty osobiste do usług Roboty są nieodłącznym elementem współczesnych dzieł z nurtu fantastyki naukowej – od zaokrąglonego mechanicznego człowieka z książki „Dorota u króla gnomów” z 1907 roku, będącej częścią cyklu o Krainie Oz, aż po ulubionego przez fanów sagi o „Gwiezdnych Wojnach” androida C-3PO i jego towarzysza R2-D2. Jednak roboty już dawno przestały być kojarzone wyłącznie z fantastyką naukową, Gospodarka cyfrowa Społeczeństwo © Miriam Doerr Martin Frommherz, Shutterstock a obecność w naszym życiu robotów, które nierzadko są inspirowane postaciami fikcyjnymi, nie jest niczym nowym. Roboty towarzyszą nam od dziesięcioleci. Pierwszy obsługiwany cyfrowo i programowalny robot został opracowany w latach 50. XX wieku. Niemal siedemdziesiąt lat później wielkość sprzedaży robotów przemysłowych na świecie potroiła się, osiągając w 2018 roku poziom 420 000 sztuk. Wykorzystanie robotów nie ogranicza się jednak wyłącznie do fabrycznych linii montażowych. Jesteśmy bowiem świadkami narodzin nowej generacji robotów usługowych – robotów humanoidalnych zaprojektowanych z myślą o towarzyszeniu człowiekowi i współpracy z nim w sposób niezwykle intuicyjny. Jako roboty sprawujące opiekę osobistą, te maszyny mają olbrzymi potencjał. Finansowany ze środków UE projekt APRIL, pierwsze takie przedsięwzięcie w ramach programu europejskiego doktoratu przemysłowego (EID) finansowanego z działania „Maria Skłodowska-Curie” w ramach programu sieci szkoleń innowacyjnych (ITN), toruje drogę do popularyzacji robotów osobistych. „Głównym celem projektu APRIL było utworzenie centrum europejskich doktoratów przemysłowych, które odgrywałoby wiodącą rolę w organizowaniu interdyscyplinarnych i międzysektorowych szkoleń z zakresu rozwojowych i społecznych systemów kognitywnych, interakcji pomiędzy ludźmi a robotami oraz robotyki osobistej”, mówi koordynator projektu Angelo Cangelosi. „Działania związane ze szkoleniem i badaniami zostały zorganizowane wokół czterech filarów: doskonałości naukowej, innowacyjności technologicznej, przyszłego przewodnictwa oraz przedsiębiorczości”. Zdaniem Cangelosiego, wykładowcy uczenia maszynowego i robotyki na Uniwersytecie w Manchesterze, APRIL pomoże w wyszkoleniu następnego pokolenia naukowców na wczesnym etapie kariery, a także przyczyni się do stworzenia strategicznej synergii pomiędzy Centrum Robotyki i Systemów Neuronalnych (CRNS) Uniwersytetu w Plymouth a laboratorium sztucznej inteligencji, które zostało stworzone przez partnera przemysłowego SoftBank Robotics. CRNS należy do liderów wśród zespołów badawczych z całego świata, zajmujących się interakcją człowieka z robotem, systemami kognitywnymi, robotyką rozwojową i neuronauką obliczeniową. Z kolei SoftBank Robotics projektuje i produkuje interaktywne i przyjazne dla użytkowników roboty humanoidalne (co ma pomóc w interakcji z człowiekiem). Badania i szkolenia w różnych instytucjach i na styku różnych dyscyplin Badacze na początkowym etapie kariery naukowej skupieni wokół projektu APRIL zajęli się pięcioma wyzwaniami naukowymi i technologicznymi związanymi z robotyką osobistą. Lista zagadnień obejmowała: rozwój schematu sensomotorycznego, nabywanie zdolności do rozpoznawania emocji, interakcję warunkową, komunikację osadzoną oraz głębokie uczenie celem dojścia do rozumowania abstrakcyjnego. Głównym rezultatem projektu było zapewnienie interdyscyplinarnych i międzysektorowych szkoleń dla pięciu naukowców na wczesnym etapie kariery oraz dodatkowo dla doktorantów z obu instytucji. Kolejnym ważnym osiągnięciem było zorganizowanie serii szkoleń z zakresu uczenia maszynowego i robotyki. Wszyscy biorący udział w projekcie badacze na wczesnym etapie kariery, którzy zdobyli stopień doktora, znaleźli zatrudnienie w przemyśle lub w publicznych instytutach badawczych. „To najlepiej pokazuje wartość szkoleń międzysektorowych dla doktorantów oraz wpływ ich pracy zarówno na przemysł, jak i szkolnictwo wyższe. Wszyscy oni skorzystali z możliwości odbycia stażu i uczestnictwa w specjalistycznych szkoleniach uzupełniających w sześciu placówkach partnerskich reprezentujących przemysł, środowiska akademickie oraz grupy użytkowników robotów”, zauważa Cangelosi. W ramach swoich projektów badawczych doktoranci przyglądali się otwartym fundamentalnym wyzwaniom naukowym i technologicznym. Jednym z nich było poznanie ucieleśnione i sytuacyjne. Innym zaś – rozwojowe uczenie się i adaptacja. W projekcie zajęto się również zagadnieniem uczenia społecznego i interakcją w środowiskach dynamicznych oraz oddolnym nabywaniem zdolności poznawczych i podejściami do bezpiecznej interakcji zorientowanymi na użytkownika. Rozwój umiejętności z myślą o przemyśle i środowisku akademickim W ramach programu europejskich doktoratów przemysłowych niektóre spotkania szkoleniowe oraz materiały zgromadzone w witrynach internetowych były dostępne dla studentów zewnętrznych. Jak można wyczytać na stronie internetowej projektu APRIL, programowi EID przyświecał etos przedsiębiorczości, który realizowano poprzez wdrożenie programu coachingu dostosowanego do potrzeb rozwoju indywidualnych umiejętności. To pomogło doktorantom w rozwinięciu umiejętności jak również silnego nastawienia na działanie interdyscyplinarne i międzysektorowe. Takie podejście stanowi połączenie badań nad rozwojowymi i społecznymi systemami poznawczymi z doświadczeniami praktycznymi z uwzględnieniem uwarunkowań przemysłowych z zakresu zastosowania interakcji człowiek-robot i systemów wspomagających. Słowa kluczowe APRIL, roboty, robotyka, uczenie, interakcja człowiek-robot, europejski doktorat przemysłowy, szkolenie międzysektorowe, uczenie maszynowe, naukowcy na wczesnym etapie kariery, interakcje społeczne, uczenie głębokie
