Budowanie zaufania do polityki z użyciem innowacyjnych technologii
Postęp technologiczny spowodował pojawienie się nowych, nieznanych wcześniej form uczestnictwa w procesach demokratycznych. Należą do nich platformy cyfrowe, za pośrednictwem których można prowadzić bezpośrednie konsultacje obywatelskie w sprawie kształtowania polityki i poruszać kwestie, które w przeciwnym razie mogłyby zostać zignorowane. „Wyższy poziom uczestnictwa może zwiększyć zaufanie do rządu, stopień rozliczalności i legitymizację decyzji rządu”, zauważa koordynatorka projektu TROPICO (Transforming into Open, Innovative and Collaborative Governments) Lise H. Rykkja, profesor administracji i teorii organizacji na norweskim Uniwersytecie w Bergen. Jest to jednak wciąż nowa forma zarządzania i nie ma pewności, w jaki sposób zorganizować platformy cyfrowe i administrować nimi. Kwestią tą zajął się zespół projektu TROPICO.
Współpraca z obywatelami
Zespół rozpoczął od zbadania współpracy wewnątrz rządu, by ulepszyć proces opracowywania polityk. Przeanalizowano także współpracę między rządem a partnerami z sektora prywatnego oraz sposób, w jaki rządy współdziałają z obywatelami i angażują ich w tworzenie polityki. W ramach projektu TROPICO połączono analizy koncepcyjne, przeglądy literatury, badanie kodeksów legislacyjnych i dokumentów strategicznych. Ponadto w dziesięciu europejskich krajach przeprowadzono szczegółowe studia przypadków, wywiady i badania ankietowe, by dowiedzieć się, jak przebiega opracowywanie polityk i tworzenie usług we współpracy z podmiotami pozarządowymi. „Odkryliśmy, że wspólne inicjatywy, w których obywatele mają przypisaną konkretną rolę do wypełnienia, mogą przyczyniać się do powstania środowiska wymiany wiedzy umożliwiającego swobodne wyrażanie opinii i opisywanie swoich doświadczeń”, wyjaśnia Rykkja. „Wytworzenie atmosfery, która stymuluje naukę, eksperymentowanie i poznawanie nowych obszarów wiedzy, jest niezwykle ważne”. Aby w pełni wykorzystać zaangażowanie obywateli i użytkowników, organy administracyjne muszą dopilnować, by przygotowane przez nich zalecenia zostały uwzględnione w podejmowanych decyzjach. Platformy cyfrowe oferują również unikalną możliwość testowania różnych rozwiązań z udziałem użytkowników. Technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT) mogą także umożliwić gromadzenie cennych uwag już na etapie rozwoju. „Nasze badanie pokazało, jak ważne jest angażowanie różnorodnych podmiotów w procesy tworzenia i wdrażania nowych usług cyfrowych”, mówi Rykkja. „To właśnie obywatele przekonują się o użyteczności – lub bezużyteczności – narzędzi i usług, dlatego są oni tak ważnymi interesariuszami”.
Przeszkody do pokonania
Choć platformy cyfrowe wyraźnie korzystają ze wsparcia instytucjonalnego i finansowego, barierą pozostaje odpowiednie finansowanie sektora publicznego. Administracje muszą również jasno wyjaśnić obywatelom cel istnienia każdej platformy. „Współpraca z obywatelami nie zawsze prowadzi do zwiększenia uczestnictwa obywatela w życiu politycznym lub większego jego zaangażowania”, dodaje Rykkja. „Na wielu platformach e-uczestnictwa brakuje systemów zapewniających użytkownikom regularne informacje zwrotne, co oznacza, że obywatele często nie wiedzą, jak przetwarzane są zgłaszane przez nich uwagi. Rząd powinien zadbać o odpowiednie zachęcenie obywatela do działania zapewnieniami, że jego opinia znajdzie odzwierciedlenie w podejmowanych decyzjach”. Współpraca z obywatelami i innymi podmiotami pozarządowymi wiąże się z koniecznością znalezienia odpowiedniej równowagi między kontrolowaniem przebiegu procesu wspólnego tworzenia innowacji a zezwalaniem jego uczestnikom na autonomiczne decydowanie o kierunku prac. „Bez uważnego zarządzania różnymi grupami podmiotów współpraca taka nie przyniesie nowych, realnych rozwiązań”, wyjaśnia Rykkja. „Odpowiedni nadzór nad wieloma różnymi podmiotami może ułatwić wymianę wiedzy i eksperymentowanie, co przełoży się na nowe, innowacyjne pomysły”. Jak zauważa Rykkja, technologie ICT mają zasadnicze znaczenie dla świadczenia usług publicznych, projektowania polityk i efektywności administracyjnej. Świadome stosowanie technologii ICT może przyczynić się do tworzenia lepszych praktyk pracy w obrębie rządów i poprawić interakcje między rządami, obywatelami i interesariuszami spoza sektora publicznego. Ponieważ rozwiązania cyfrowe umożliwiają wizualizację nowych idei, łączenie informacji i wymianę danych, można je wykorzystać na potrzeby wzajemnego uczenia się. Ponadto dzięki technologiom ICT zróżnicowane grupy użytkowników mogą przekazywać cenne opinie, a także testować różne usługi. Realizacja projektu TROPICO ma zakończyć się w listopadzie 2021 r. Do tego czasu zespół projektu będzie przygotowywał analizy i zalecenia dotyczące czynników stymulujących i barier, a także wskazywał możliwości i potencjalne pułapki związane z prowadzeniem współpracy za pośrednictwem platform cyfrowych. „Mamy nadzieję, że dzięki temu projektowi rządy i instytucje zrozumieją, że zachęcanie obywateli do uczestnictwa w życiu politycznym za pośrednictwem narzędzi cyfrowych ma kluczowe znaczenie dla demokracji i udziału ludzi w procesach demokratycznych oraz że angażowanie użytkowników może pomóc stymulować innowacje i kreatywność”, mówi Rykkja.
Słowa kluczowe
TROPICO, rząd, platforma, cyfrowa, obywatele, legitymizacja, e-partycypacja, ICT
