Badanie zagrożeń dotyczących łąk traw morskich
Trawa morska może tworzyć na dnie mórz ogromne łąki, przypominające polany i obszary trawiaste na lądzie, o powierzchni równej nawet dziesiątkom tysięcy boisk piłkarskich. Są one ważne dla naszego bezpieczeństwa żywnościowego, ponieważ stanowią schronienie i źródło pokarmu dla ponad 1 000 ryb i bezkręgowców. Pochłaniają one też duże ilości CO2 z wody morskiej i ograniczają skutki zmiany klimaty. Ponadto chronią one wybrzeże przed erozją i wchłaniają substancje pokarmowe, podnosząc jakość wód. Obszar zajmowany przez łąki podmorskie na świecie zmniejsza się o około 7 % ich znanej powierzchni rocznie. Nasza wiedza o tym, jak zmiany w strukturze traw morskich wpływają na ich funkcjonowanie i dostarczane przez nie usługi ekologiczne oraz kulturowe, jest obecnie ograniczona. Zmienić to ma projekt PIONEER, realizowany dzięki środkom z indywidualnego stypendium przyznanego w ramach działania „Maria Skłodowska-Curie” (MSCA-IF). W trakcie projektu zbadano 20 takich łąk bioróżnorodności, z których trzy znajdują się na chronionych obszarach morskich wzdłuż południowego wybrzeża Majorki, jednej z hiszpańskich wysp w archipelagu Balearów.
Prędzej czy później odczujemy skutki tego, co robimy
Trawy morskie to rośliny fotosyntetyczne, dlatego występują w wodach płytkich blisko linii brzegowej. W związku z tym człowiek ma z nimi częsty kontakt. Marija Sciberras, stypendystka programu MSCA i kierownik naukowa projektu PIONEER, wyjaśnia: „Celem projektu PIONEER jest ocena wpływu działalności człowieka na strukturę siedlisk występujących w trawie morskiej (gęstości i mozaikowatości takich łąk) oraz oddziaływania takich zmian na ryby zależne od traw morskich. W celu lepszego zrozumienia tych powiązań przeprowadziliśmy cztery analizy ekologiczne wymagające zejścia pod wodę i jedno badanie hydroakustyczne”.
Na tropie traw morskich i jednego z ich największych zagrożeń
Żeby zbadać łąki traw morskich, Sciberras musiała najpierw je znaleźć. Sciberras nie miała do dyspozycji dokładnych map występowania traw morskich, dlatego stworzyła własną, wykorzystując do tego tanią echosondę wędkarską (detektor ryb), która pozwoliła na odróżnienie traw morskich od piasku i skał. W trakcie kolejnego badania, które przeprowadzono w 20 punktach, analizowano liczne współzależności występujące na przykład między stężeniem składników pokarmowych w wodzie (jest to wyznacznik jakości wody), gęstością i biomasą pędów trawy morskiej, a także kondycją ryb i rozwojem niektórych gatunków. Najbardziej zaskakujące odkrycie dotyczy jednak badania, którego początkowo w ogóle nie planowano. Wspólnie ze Śródziemnomorskim Instytutem Badań Zaawansowanych Sciberras badała schematy czasoprzestrzenne kotwiczenia łodzi. Posługując się systemem automatycznej identyfikacji, który jest powszechnie stosowany na statkach do obserwacji innych jednostek, naukowcy utworzyli mapę miejsc do kotwiczenia. Dokonane odkrycia ujawniły poważne zagrożenie, nad którym mamy kontrolę – nawet jako pojedyncze jednostki. Majorka jest regionem intensywnego ruchu morskiego, w tym żeglugi rekreacyjnej. Sciberras wyjaśnia: „Większa częstotliwość kotwiczenia wiązała się, w statystycznie znaczący sposób, z mniejszym rozmiarem i większą fragmentaryzacją łąk podmorskich. Potrzeba odważnych działań, by chronić i odtwarzać te siedliska, ale wiele osób nawet małymi czynami może sprawić, że przyszłość tych tajemniczych podmorskich ogrodów zarysuje się w jaśniejszych barwach. Pozwoli to nie tylko ochronić różnorodność biologiczną tych łąk, ale pomoże też w walce ze zmianą klimatu i zapewnieniu bezpieczeństwa żywnościowego”. Być może warto dobrze się zastanowić, nim zakotwiczy się na płytkiej wodzie tylko na krótką kąpiel w morzu, i zamiast tego pożeglować dalej, by rozkoszować się piękną scenerią.
Słowa kluczowe
PIONEER, trawy morskie, kotwiczenie, ryby, różnorodność biologiczna, hydroakustyczny, Majorka, chroniony obszar morski, automatyczna identyfikacja
