Innowacje w zakresie pakowania i przetwarzania ulepszają łańcuch wartości owoców morza
Europa jest jednym z największych na świecie rynków zbytu dla produktów akwakultury. Rozwój i konkurencyjność w tej branży są ważne,w szczególności ze względu na bardzo nietrwałą naturę owoców morza. Projekt ICHTHYS(odnośnik otworzy się w nowym oknie), realizowany przy wsparciu programu działania „Maria Skłodowska-Curie” (MSCA)(odnośnik otworzy się w nowym oknie), koncentrował się na poprawie jakości i bezpieczeństwa owoców morza przy jednoczesnym obniżaniu kosztów w całym łańcuchu wartości.
Inteligentna technologia w transporcie i pakowaniu
Badania pokazują, że aż 10% marnowania żywności zachodzi podczas transportu. Kiedy zawodzą chłodnie samochodowe, ryby się psują. Projekt ICHTHYS opracował proste rozwiązanie tego problemu. „Nasze rozwiązanie polegało na zainstalowaniu czujników temperatury w przewożących żywność ciężarówkach z kontrolowaną temperaturą (tzw. łańcuch chłodniczy) i połączeniu ich z oprogramowaniem uczącym się maszynowo, aby przekształcać rejestry temperatury w szacunki świeżości żywności” — wyjaśnia koordynator projektu, Adelino Canário. Choć uczenie maszynowe pomogło rozwiązać problemy w łańcuchu chłodniczym, nie było to jedyne zastosowanie inteligentnej technologii. W projekcie wykorzystano omikę(odnośnik otworzy się w nowym oknie), czyli kolektywne podejście do biologii, do opracowania biologicznych folii z wbudowanymi komponentami reagującymi na aktywność chemiczną. Opracowane dodatki mają za zadanie hamować rozwój drobnoustrojów, wskazywać stopień zepsucia, a nawet dostarczać informacji na temat właściwości alergennych. „Koncepcja inteligentnego opakowania ICHTHYS łączy w sobie elementy aktywne i czujnikowe” — mówi Canário. „Naturalne środki przeciwdrobnoustrojowe i przeciwutleniacze kontrolują wzrost drobnoustrojów i utlenianie lipidów. Inteligentne wskaźniki, takie jak integratory czasu i temperatury, etykiety kolorymetryczne i czujniki biologiczne, monitorują psucie się produktów i zapewniają aktualizacje dotyczące świeżości w czasie rzeczywistym”.
Metody przetwarzania nietermicznego
Ponieważ owoce morza są bardzo podatne na psucie, przetwarzanie popołowowe wymaga zabiegów mających na celu zahamowanie reakcji biochemicznych i rozwoju drobnoustrojów. Tradycyjnie obróbkę cieplną stosowano w celu dezaktywacji drobnoustrojów i zapewnienia bezpieczeństwa spożycia owoców morza. Jednak obróbka termiczna ma też swoje wady, ponieważ może prowadzić do pogorszenia wartości odżywczych żywności i pochłania nadmierne ilości energii. Może również zmieniać smak, kolor i konsystencję ryb. Projekt ICHTHYS badał alternatywne podejścia do przetwarzania popołowego, które wydłużają okres przydatności do spożycia i pozwalają zachować walory sensoryczne owoców morza. Wśród testowanych nowych metod znalazły się: przetwarzanie wysokociśnieniowe (HPP), odwadnianie osmotyczne, pulsacyjne pole elektryczne (PEF) i zimna plazma. Wszystkie te metody zakłócają aktywność mikroorganizmów bez użycia ciepła, co pozwala zachować smak, konsystencję i wygląd owoców morza. Technologie te są obiecujące, ale aby zostały wdrożone na rynek, konieczne są inwestycje przemysłowe. Jak podaje Fanny Tsironi, liderka pakietu prac: „Do wdrożenia przemysłowego potrzebne są zbiorniki HPP, komory PEF, reaktory UV i generatory plazmowe — wszystkie zintegrowane z urządzeniami do kontroli łańcucha chłodniczego i czujnikami monitorującymi w linii produkcyjnej”.
Upowszechnianie projektu
Przemysł, badania naukowe i konsumenci — wszyscy odgrywają rolę w optymalizacji sektora owoców morza. Jako projekt wspierany przez program MSCA, ICHTHYS ma charakter międzysektorowy. W ramach projektu pracownicy sześciu partnerów akademickich i sześciu partnerów komercyjnych wzięli udział w 180 delegacjach. Projekt ICHTHYS rozpowszechniał swoje idee również na inne sposoby. Oprócz czterech warsztatów i 27 recenzowanych artykułów, w ramach projektu zorganizowano szereg wydarzeń skierowanych do obywateli. Targi naukowe, festiwale i zajęcia szkolne dotarły do ponad 2000 dzieci, a newslettery, filmy i posty w mediach społecznościowych zwiększyły zasięg komunikacji projektu ICHTHYS. Branża owoców morza ma kluczowe znaczenie dla gospodarki Europy. Dzięki innowacjom w zakresie przetwarzania i pakowania, ICHTHYS zapewnia stałą dbałość o jakość, bezpieczeństwo i efektywność ekonomiczną tego ważnego sektora.
