Zrozumienie biologii prostaty kluczem do walki z rakiem
Prostata, gruczoł zlokalizowany poniżej pęcherza, który stanowi ważny element męskiego układu płciowego, to jeden z najczęściej atakowanych przez nowotwór narządów – szacuje się, że nowotwór gruczołu krokowego zostanie zdiagnozowany u co siódmego mężczyzny w Europie. Największym czynnikiem ryzyka w przypadku raka gruczołu krokowego jest wiek – najbardziej zagrożeni są mężczyźni powyżej 50. roku życia. Z kolei u mężczyzn powyżej 80. roku życia ryzyko zachorowania wzrasta do 80 %. „Prostata to wysoce wyspecjalizowany gruczoł, co wyróżnia ją na tle innych narządów”, wyjaśnia Joanna Triscott, koordynatorka projektu PCAPIP i pracownica naukowa na Wydziale Badań Biomedycznych Uniwersytetu Berneńskiego (Szwajcaria). „Jej funkcjonowanie jest ponadto w dużym stopniu regulowane przez hormony”. Naukowcy uważają, że ryzyko zachorowania na raka prostaty jest tak wysokie ze względu na wyjątkową biologię tego gruczołu. Charakteryzująca ją duża zależność od hormonów zwanych androgenami najprawdopodobniej odpowiada za zmiany w metabolizmie komórek. Lepsze zrozumienie tego mechanizmu mogłoby pomóc naukowcom opracować nowe terapie celowane, które każdego roku ratowałyby życie tysięcy mężczyzn.
Rola konkretnych enzymów
Celem zespołu projektu PCAPIP jest zbadanie powiązania pomiędzy metabolizmem komórek a rozwojem nowotworu. Przeprowadzenie prac badawczych było możliwe dzięki wsparciu udzielonemu w ramach działania „Maria Skłodowska-Curie”. „Chcąc lepiej zrozumieć proces metaboliczny zachodzący w komórkach prostaty, skupiłam się na bardzo specyficznej rodzinie enzymów zwanych kinazami, które wytwarzają fosfoinozytydy”. Kinaza fosfatydyloinozytolu typu II, która rzadko była przedmiotem dogłębnych badań, należy do rodziny enzymów wpływających na powstawanie innych typów nowotworu. „Chciałam scharakteryzować najważniejsze cechy tych enzymów, a następnie poznać ich rolę w biologii prostaty”, dodaje Triscott. Aby tego dokonać, uczona zbadała kinazy typu II w modelach mysich i próbkach tkanek pobranych od pacjentów. „Moja hipoteza zakładała, że te enzymy pełnią rolę kluczowych regulatorów szlaków odpowiedzialnych za przemianę metaboliczną”, wyjaśnia.
Nowa terapie przeciwnowotworowe
Chociaż badania nadal trwają, Triscott i jej zespół już dokonali pewnych ważnych odkryć. Podejrzewają oni na przykład, że zablokowanie konkretnego enzymu może wpływać na komórkowe mechanizmy kompensacji stresu. „To całkiem prawdopodobne, choć na obecną chwilę to tylko nasze przypuszczenia”, mówi badaczka. „Oznacza to, że zastosowanie leku oddziałującego na kinazy typu II może rozregulować mechanizmy, które są niezbędne do przeżycia komórek nowotworowych”. Innymi słowy enzymy te mogą stanowić kluczowe cele terapii hormonalnych, zwiększając ich precyzję i skuteczność. „Chociaż zajmujemy się bardzo podstawowymi mechanizmami, od samego początku mieliśmy zamiar rozszerzyć nasze badania”, zauważa Triscott. Badaczka podkreśla, że inhibitory kinaz typu II cieszą się coraz większym zainteresowaniem jako potencjalne leki w terapii nowotworów. Zdaniem Triscott PCAPIP stanowi jeden z projektów, które przygotowują grunt pod opracowanie nowych terapii. „Według mnie następnym logicznym krokiem będzie ocena uzyskanych wyników pod kątem ich znaczenia dla leczenia raka gruczołu krokowego i innych chorób”, dodaje. „Niektóre z badanych przez nas mechanizmów występują także w chorobach neurodegeneracyjnych i cukrzycy”.
Słowa kluczowe
PCAPIP, nowotwór, prostata, cukrzyca, neurodegeneracyjna, metabolizm, komórka, biologia, pęcherz, hormony