Współpraca mikroflory jelitowej i układu odpornościowego: czy probiotyki zapobiegają rozwojowi raka jelita grubego?
Mikroflora jelitowa składa się z bilionów mikroorganizmów komensalnych i patogenicznych, które wchodzą w interakcję z komórkami jelit i układu odpornościowego oraz utrzymują zdrową fizjologię jelit. Zmiany w kompozycji i homeostazie mikroflory uznawane są za czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia wielu chorób takich jak zaburzenia metaboliczne, schorzenia układu krążenia i rak jelita grubego. Nowe dowody wskazują, że niektóre mikroflory jelitowe wpływają na onkogenezę, rozwój guza i odpowiedź na leczenie.
Badanie roli mikroflory w odpowiedzi immunologicznej
Celem zespołu finansowanego przez UE projektu IMMUNO_CRC było wyjaśnienie, jak niektóre grupy mikroflor jelitowych rozpoznanych u pacjentów z rakiem jelita grubego wpływają na funkcjonowanie układu odpornościowego i skuteczność leczenia. Poprzednie badania przeprowadzone przez tych samych naukowców wykazały, że ta grupa pacjentów posiada specyficzny podtyp mikroflory jelitowej, która związana jest z konkretnymi profilami ekspresji genów błony śluzowej. W ramach projektu IMMUNO_CRC prace te będą kontynuowane. Zespół zbadał hipotezę, że związane z nowotworem mikroflory wchodzą w bezpośrednie lub regulowane przez ich metabolity interakcje z komórkami zapalnymi gospodarza i wpływają na kancerogenezę. Realizowane przy wsparciu programu „Maria Skłodowska-Curie” prace obejmowały przeniesienie mikroflory pacjentów do modeli mysich odwzorowujących właściwości biologiczne raka jelita grubego. „Modele te umożliwiły nam ustalenie, jak różne mikroflory wpływają na odpowiedź immunologiczną oraz jak to z kolei reguluje rozwój raka jelita grubego”, wyjaśnia stypendystka Ana Santos Almeida. Wykorzystując połączenie różnych technik, naukowcy przeanalizowali charakterystykę guza, komórki odpornościowe przenikające do guza i metabolity mikrobiomu związane z zapaleniem. Badania wykazały, że rozmiar guzów u myszy różnił się w zależności od rodzaju obecnej mikroflory, co sugeruje, że niektóre gatunki wchodzące w jej skład przyczyniają się do ograniczania rozwoju nowotworu. Naukowcy odkryli ponadto różnice jakościowe w odpowiedzi immunologicznej myszy o różnych mikroflorach jelitowych.
Mikroflora może pomóc w rozwoju terapii przeciwko rakowi jelita grubego
Rak jelita grubego to trzeci najczęściej spotykany rodzaj nowotworu, który diagnozowany jest u milionów osób rocznie. Istnieje zatem pilna potrzeba opracowania markerów prognostycznych i celów terapeutycznych. Mikroflora jelitowa to możliwy do modyfikowania czynnik środowiskowy, który ma szansę poprawić zdrowie osób starszych i pacjentów cierpiących na konkretne schorzenia, co sprawia, że stanowi ona atrakcyjny cel nowych leków biologicznych. Jak stwierdza Almeida, „badania przeprowadzone w ramach projektu IMMUNO_CRC pomogły nam lepiej zrozumieć wpływ mikroflory na rozwój raka jelita grubego”. Co szczególnie istotne, ustalenia naukowców wskazują na to, że skład mikroflory jelitowej reguluje postęp choroby. Chociaż dowody przedkliniczne wymagają jeszcze potwierdzenia w postaci badań z udziałem pacjentów, mogą się okazać kluczowe w projektowaniu przyszłych strategii profilaktyki i leczenia nowotworu. Modulacja mikroflory jelitowej, na przykład poprzez dietę, może pomóc w walce z rakiem jelita grubego, wspierając rozwój ochronnej mikroflory, szczególnie u osób starszych. Snując przyszłe plany, Almeida podkreśla, że „badania nad specyficznymi taksonami bakterii wyizolowanymi z biopsji jelita człowieka i ich metabolitami pomogą dokładnie określić, w jaki sposób mikroflora moduluje przeciwnowotworową odpowiedź immunologiczną”. Ponadto nowe technologie biologii molekularnej umożliwią charakterystykę mikroflory jelitowej i stanowić będą nieinwazyjną metodę diagnozy i badania przesiewowego pod kątem raka jelita grubego.
Słowa kluczowe
IMMUNO_CRC, mikroflora jelitowa, rak jelita grubego, komórki układu odpornościowego, zapalenie