Naukowcy odkrywają tajemnice najstarszego komputera na świecie
Liczący sobie 2 000 lat Mechanizm z Antykithiry, pierwszy analogowy komputer, to ręcznie napędzane urządzenie z brązu stworzone w starożytnej Grecji. Urządzenie składa się ze skomplikowanych układów kół zębatych. Wykorzystywano je do przewidywania położenia planet oraz nadejścia wydarzeń takich jak zaćmienie Księżyca czy Słońca. Przy pomocy maszyny wyznaczano nawet daty Igrzysk Olimpijskich. Gdy w 1901 roku odkryto urządzenie na wraku statku niedaleko greckiej wyspy, zaledwie jedna trzecia była nienaruszona. Od tego czasu społeczność naukowa stara się zrozumieć, jak działa mechanizm i jak mógł wyglądać w całości.
Znalezienie brakujących fragmentów układanki
Wykorzystując modelowanie komputerowe 3D oraz metodę matematyczną ze starożytnej Grecji, zespół badaczy z University College London (UCL) dokonał pełnego odwzorowania konstrukcji maszyny i znalazł odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób to zaawansowane urządzenie było w stanie tak dokładnie przewidywać zjawiska astronomiczne. Wyniki prac zespołu, w tym zdjęcia tego, jak wyglądał mechanizm i jak był zbudowany, opublikowano w czasopiśmie „Scientific Reports”. „Dzięki naszej pracy wszyscy mogą podziwiać piękno koncepcji mechanizmu z Antykithiry i geniusz inżynierski kryjący się za jej realizacją. Badania te podważają założenia czynione względem możliwości technologicznych starożytnych Greków”. Gdy znaleziono maszynę na dnie morza, była rozbita na 82 elementy. Brakowało większości przedniej części, a to właśnie tam znajdował się złożony system kół zębatych. Naukowcy stworzyli kompletny cyfrowy model urządzenia, odtwarzając koła zębate i niemal cały przedni panel. „Sposób przedstawienia Słońca, Księżyca oraz planet to imponujący przykład greckiego geniuszu”, jak zauważył główny autor i profesor inżynierii mechanicznej na UCL Tony Freeth w rozmowie z „BBC”. „Nasz model, jako pierwszy, jest zgodny ze wszystkimi dowodami fizycznymi i odpowiada opisom zawartym w instrukcjach naukowych wyrytych na samym mechanizmie”.
Starożytny wynalazek technologiczny wciąż kryje w sobie wiele sekretów
Naukowcy z UCL planują obecnie zbudować replikę urządzenia w skali 1:1. Zbudowanie fizycznej wersji opracowanego modelu umożliwi im sprawdzenie, czy ich konstrukcja sprawdzi się w praktyce. Mimo wszystko wiele pytań do dziś pozostaje bez odpowiedzi. Czy mechanizm z Antykithiry był zabawką, przyrządem do nauki czy jeszcze czymś innym? Jak Grecy nauczyli się tworzyć tak zaawansowaną technologię? Uznaje się, że maszyna wyprzedza o 1 000 lat wszystkie znaleziska z tego okresu. „Brak nam dowodów na to, że starożytni Grecy byli w stanie zbudować coś takiego. To wielka niewiadoma”, jak powiedział Adam Wojcik, współautor prac i starszy wykładowca na UCL, w artykule opublikowanym w „Live Science”. „Jedynym sposobem sprawdzenia, czy faktycznie mogli zbudować coś takiego, jest próba zbudowania takiego urządzenia metodami, jakie stosowali starożytni Grecy. Nie wiemy też, kto zbudował urządzenie ani dla kogo było ono przeznaczone. Wiele osób twierdzi, że jego twórcą był Archimedes, ponieważ żył mniej więcej w okresie, w którym zbudowano maszynę, a nikt inny nie dysponował podobnym poziomem umiejętności inżynierskich co on”. Wojcik posuwa się jeszcze dalej w artykule opublikowanym w „The Guardian”: „Skoro dysponowali technologią umożliwiającą zbudowanie mechanizmu z Antykithiry, dlaczego nie wykorzystali jej do konstrukcji innych maszyn, takich jak zegary?”
Słowa kluczowe
Mechanizm z Antykithiry, komputer, starożytna Grecja, koło zębate, urządzenie