Ile pyłu pokrywało Europę podczas najzimniejszych okresów ostatniej epoki lodowcowej?
W ciągu ostatnich 25 000 lat na Ziemi zaszły drastyczne zmiany klimatu. Szczyt ostatniego okresu zlodowaceń miał miejsce 21 500 lat temu, podczas Ostatniego Maksimum Lodowcowego (ang. Last Glacial Maximum, LGM) – ostatniego okresu lodowcowego, kiedy lądolód pokrywał znaczne obszary naszej planety i w dużym stopniu wpływał na klimat. Niedawno naukowcy odkryli, że podczas najzimniejszych okresów LGM przez Europę przetaczały się ogromne burze pyłowe, które często pokrywały zachodnią część kontynentu jednymi z najgrubszych warstw pyłu w epoce lodowcowej. Ich ustalenia wyjaśniono w badaniu opisanym na łamach czasopisma „Quaternary Science Reviews”. Naukowcy z finansowanego przy wsparciu UE projektu TiPES uzyskali te wyniki dzięki nowym danym dotyczącym tempa sedymentacji i gromadzenia warstw lessu w Europie. Less to osad drobnego, mulastego materiału, który najczęściej jest przenoszony przez wiatr z suchych, jałowych obszarów. Zespół projektowy zaczął od zbadania próbek pochodzących z niemieckiej gminy Nussloch. Jak podano w komunikacie prasowym opublikowanym na stronie „EurekAlert!”, ciemniejsze warstwy gleb kopalnych ułożone są na przemian z warstwami lessu, a każda warstwa odpowiada zmianie warunków klimatycznych. „W Nussloch gleby kopalne pochodzą z okresów łagodniejszego klimatu nazywanych stadiami pośrednimi epoki lodowcowej. Z kolei warstwy eoliczne powstałe podczas zimnych okresów składają się głównie z pyłu i mułu z wyschniętych koryt rzeki Ren”, czytamy dalej. Paleoklimatolodzy przez wiele lat twierdzili, że gleby kopalne ze stadiów pośrednich epoki lodowcowej gromadziły się na leżącej pod nimi warstwie eolicznej podczas łagodniejszych okresów klimatycznych, które sprzyjały rozwojowi roślin i zwierząt w tym regionie. Hipotezę tę obaliły jednak badania skrupulatnie gromadzonych w rejonie Nussloch próbek z wykorzystaniem datowania węglem-14 i metody luminescencyjnej. Zespół badawczy ustalił, że w Europie gleby kopalne nie gromadziły się na wierzchu warstwy eolicznej, lecz osadzały się w jej górnej części. Uzyskane wyniki zostały zestawione z danymi dotyczącymi próbek pochodzących z innych miejsc w Europie. „W Europie gleby kopalne osadzone są w osadach eolicznych, zatem podczas oceny osadzania się pyłu musieliśmy brać pod uwagę grubość warstwy gleby kopalnej. Potem udało nam się ustalić bardziej precyzyjne tempo osadzania i sedymentacji osadów eolicznych”, zauważa Denis-Didier Rousseau, główny autor badania z francuskiej szkoły École normale supérieure, cytowany w tym samym komunikacie prasowym.
Więcej pyłu niż w Chinach
Na koniec porównano szacunki dotyczące europejskich warstw lessowych z chińskimi, co wykazało, że w okresie LGM warstwa pyłu pokrywająca Europę była trzykrotnie większa niż w Chinach. „Nie oznacza to jednak, że w Europie burze pyłowe miały miejsce częściej. Wskazuje to raczej na to, że ilość pyłu nagromadzonego podczas jednej z burz w Europie była większa niż w Azji”, wyjaśniają autorzy badania. Wyniki badania mogą pomóc w lepszym zrozumieniu punktów krytycznych zmiany klimatu, które znajdują się w centrum uwagi naukowców z czteroletniego projektu TiPES (Tipping Points in the Earth System), który koordynowany jest przez Uniwersytet Kopenhaski. Więcej informacji: strona projektu TiPES
Słowa kluczowe
TiPES, less, eoliczny, epoka lodowcowa, burza pyłowa, okres zlodowaceń, ostatnie maksimum lodowcowe