Badanie sprzeciwu wobec planów przebudowy w dzielnicy San Francisco
Gwałtowna urbanizacja i globalizacja to tylko dwa z bardziej wyraźnych trendów, które pogłębiły nierówności społeczne na całym świecie. W miastach ich cechami charakterystycznymi są segregacja rasowa, gentryfikacja i deprywacja. Aby zbadać wpływ planowania przebudowy miast na społeczności, uruchomiono wspierany z działania „Maria Skłodowska-Curie”(odnośnik otworzy się w nowym oknie) projekt Justhood, w ramach którego przeprowadzono badania terenowe w dzielnicy San Francisco. Badanie zwróciło uwagę na historycznie uwarunkowane i geograficznie specyficzne aspekty miejskiej niesprawiedliwości, które, jeśli nie zostaną uwzględnione w planach przebudowy, mogą grozić niepowodzeniem całej akcji. „Byłem świadkiem niemal ciągłej walki między społecznością a władzami, które broniły wysiłków na rzecz przebudowy pomimo obaw społeczności, z których niektóre, na przykład dotyczące bezpieczeństwa, były dobrze uzasadnione”, mówi główny badacz Reza Shirazi z Uniwersytetu Oxford Brookes(odnośnik otworzy się w nowym oknie), gospodarza projektu.
Odkrywanie „sprawiedliwego miasta”
Aby uporać się z rosnącą niesprawiedliwością na terenach miast, politycy, aktywiści i naukowcy zaproponowali szereg pomysłów, planów i programów. Na przykład niektóre programy przebudowy i koncepcje urbanistyczne w Europie i Ameryce Północnej są inspirowane pojęciem „sprawiedliwego miasta”(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Przyniosły one mieszane rezultaty – w pewnym stopniu łagodzącymi, a w pewnym pogłębiającymi niesprawiedliwość. „Przyczyny niepowodzenia to nadmierny nacisk na fizyczną przebudowę z niewystarczającym uwzględnieniem dynamiki społecznej, a także nadmierne poleganie na rynku w kontekście zapewnienia regeneracji bez uwzględniania sposobu dystrybucji korzyści”, dodaje Shirazi. W ramach projektu Justhood przeprowadzono badania w dzielnicy Bayview–Hunters Point(odnośnik otworzy się w nowym oknie) w San Francisco, miejscu zlikwidowanej stoczni marynarki wojennej i intensywnej przebudowy. W tej okolicy autorzy projektu Candlestick Point-Hunters Point Redevelopment Project(odnośnik otworzy się w nowym oknie) starają się wybudować ponad 12 000 jednostek mieszkalnych i kilkaset tysięcy metrów kwadratowych powierzchni biurowych, handlowych oraz przestrzeni rekreacyjnej. Ponieważ obszar ten w przeszłości cierpiał z powodu różnych dysproporcji, urzędnicy twierdzą, że taka przebudowa poprawi szanse i zmieni balans równości społecznej. Twierdzenie to kwestionują mieszkańcy i aktywiści. „Około 2017 roku niektóre aspekty bezpieczeństwa prac naprawczych, takie jak zarządzanie skażoną glebą, zostały zakwestionowane, co wywołało intensywne debaty. Badanie argumentów obu stron podkreśliło znaczenie głębokich historycznych korzeni deprywacji w sąsiedztwie i wynikającej stąd nieufności”, wyjaśnia Shirazi. Analizie poddano około 1 290 dostępnych publicznie oficjalnych dokumentów – w tym plany przebudowy i protokoły z posiedzeń w ratuszu – oraz 670 relacji z lokalnych gazet i telewizji dotyczących kluczowych wydarzeń obejmujących okres 30 lat. Shirazi wziął również udział w ponad 30 wydarzeniach, w tym spotkaniach społeczności, spotkaniach w ratuszu i protestach, które jednocześnie nagrywał. Przeprowadził też 54 wywiady z naukowcami, władzami lokalnymi, aktywistami i mieszkańcami. Wiedząc o trwających dwuletnich badaniach terenowych w ramach projektu Justhood i zainspirowany cyfrową etnografią, Shirazi nakręcił film dokumentalny zatytułowany „Never Surrender”(odnośnik otworzy się w nowym oknie), który wyświetlono na kilku imprezach na całym świecie. „Film nie tylko przedstawia życie członków społeczności, lecz stanowi także platformę dla narracji alternatywnych do oficjalnych”, zauważa uczony. „Byłem zaskoczony i pod wrażeniem tego, jak społeczność organizowała skuteczny i konsekwentny oddolny opór przez tak długi czas”.
Sprawiedliwa polityka miejska
Sprawiedliwość środowiskowa i zaangażowanie społeczności są kluczowymi elementami polityki inwestycji społecznych UE. Projekt Justhood daje decydentom dowody z pierwszej ręki na temat tego, co dzieje się, gdy pomijane są głosy społeczności. „Polityka miejska powinna być zawsze poddawana przeglądowi, aby zapewnić uczciwość, inkluzywność i większą reprezentację pokrzywdzonych i bezsilnych”, podsumowuje Shirazi. Oprócz pracy nad artykułami w czasopismach i gazetach Shirazi nadal organizuje pokazy filmowe i planuje opublikować monografię.
