Co nowego w projekcie HOME_EU: propagowanie podejścia „najpierw mieszkanie” jako rozwiązania dla problemu bezdomności oraz innych wyzwań związanych z działaniami społecznymi

W numerze magazynu Research*eu z lipca 2020 roku w sekcji „Społeczeństwo” prezentowaliśmy projekt HOME_EU. Jego celem jest zwalczanie bezdomności przy pomocy innowacyjnego modelu „najpierw mieszkanie”, który podkreśla znaczenie zintegrowanych interwencji społecznych i wsparcia. Skontaktowaliśmy się z koordynatorem projektu HOME_EU, José Ornelasem, by dowiedzieć się więcej o spuściźnie projektu po jego zakończeniu we wrześniu 2019 roku.

Społeczeństwo

W całej Europie jest około 700 tys. osób bezdomnych i bardzo możliwe, że od czasu wybuchu pandemii liczba ta znacząco wzrosła. Projekt HOME_EU (Homelessness as unfairness), którego przedmiotem były badania postaw, wiedzy i praktyk związanych ze zjawiskiem bezdomności w całej UE, stał się ważnym akademickim propagatorem koncepcji „najpierw mieszkanie” (ang. housing first, HF), która zakłada udostępnianie osobom, które straciły dach nad głową, przystępnych trwałych lokali mieszkaniowych najszybciej, jak to możliwe.

Nieustanny rozwój centrum APPsyCI

Najważniejszym osiągnięciem projektu było powstanie centrum Applied Psychology Research Centre Capabilities and Inclusion (APPsyCI) w Portugalii, gdzie projekt był koordynowany i gdzie nadal działa Ornelas. „Centrum zrzesza 21 pracowników pełnoetatowych, 16 doktorantów i 17 współpracowników, których zadaniem jest wdrażanie rozwiązań realnych i złożonych problemów społecznych poprzez nawiązywanie partnerstw i współpracy między sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami non-profit”, wyjaśnia Ornelas. „Jesteśmy zorganizowani w klastry o określonej tematyce badawczej, począwszy od migracji, poprzez zdrowie psychiczne i integrację społeczną, dobrostan psychiczny, badania wspierające uczestnictwo obywatelskie po zapobieganie przemocy na tle tożsamości”. Jeden z bieżących projektów, o których wspomina Ornelas, to DOMUS-ADEPTA będący wnikliwym studium przypadku nad skutecznością programów usług społecznych i systemów stymulujących w Portugalii integrację społeczną osób, które doświadczyły bezdomności.

HF w służbie innych interwencji społecznych

Ornelas powiedział nam wcześniej, że model HF może być również zastosowany na potrzeby innych interwencji społecznych. Od naszej ostatniej rozmowy badacz wraz ze swoimi współpracownikami zapoczątkował nowy projekt, który wykorzystuje model HF na potrzeby rozwiązania równie poważnego problemu społecznego, jakim jest przemoc domowa. „Już nasze wstępne wyniki jasno pokazują, że dla kobiet, które uwolniły się z piekła przemocy domowej, i ich rodzin zasadniczym priorytetem jest miejsce do zamieszkania”, mówi Ornelas. W związku ze zwiększaniem skali portugalskich programów HF od zakończenia projektu HOME_EU nacisk położono również na kwestię bezdomnych kobiet i osób transpłciowych, ponieważ obie te grupy szczególnie ucierpiały na skutek pandemii.

Wartościowa spuścizna projektu HOME_EU

Ogółem, Ornelas bardzo pozytywnie wspomina koordynację projektu HOME_EU. „Projekt wykorzystywał wiele różnych metod, co pozwoliło nam zobaczyć w innym świetle rozwiązania wdrażane w różnych krajach i dało cenną wspólną perspektywę pomimo lokalnych różnic”, podkreśla Ornelas. „Niezależnie od lokalizacji osoby bezdomnej zaobserwowaliśmy wyraźnie, że zapewnienie lokalu mieszkalnego było bez wątpienia najbardziej oczywistym rozwiązaniem. Naszym zdaniem jest to najważniejszy wniosek płynący z projektu dla przyszłych inicjatyw i zapewniania realnych rozwiązań dla osób w szczególnie trudnej sytuacji, zmagających się z poważnymi życiowymi wyzwaniami”.

Słowa kluczowe

HOME_EU, bezdomność, przemoc domowa, najpierw mieszkanie, APPsyCI