Odkrycie grobu małej dziewczynki rzuca więcej światła na mezolityczną Europę
Międzynarodowe badania wspierane w ramach trzech finansowanych przez Unię Europejską projektów, SUCCESS, RESOLUTION i HIDDEN FOODS, zaowocowały w ostatnim czasie odkryciem pochówku dziewczynki w wieku niemowlęcym, który jest najstarszym udokumentowanym znaleziskiem tego typu na terenie Europy. Odkryte szczątki, które archeolodzy datują na 10 000 lat, dostarczają cennych informacji na temat obrządków pogrzebowych praktykowanych przez zbiorowości łowców-zbieraczy w mezolitycznej Europie. Analiza pochówków ma bardzo duże znaczenie, gdyż daje uczonym wgląd w strukturę pradawnych społeczności oraz ich wierzenia. W artykule opisującym badanie, opublikowanym w czasopiśmie „Scientific Reports”, czytamy, że w wielu kulturach bardzo długo nie uznawano niemowląt i małoletnich dzieci za osoby o indywidualnych cechach, „przypisując im miejsce na pograniczu człowieczeństwa”. Zatem sposób, w jaki grzebano małe dzieci, bardzo wiele mówi o tym, kogo uznawano za osobę obdarzoną cechami indywidualnymi i zaliczano do grona danej społeczności. Analiza tego pochówku sugeruje, że nawet nowo narodzone dziewczynki w tej konkretnej mezolitycznej społeczności były postrzegane jako pełnoprawne osoby. Grób dziewczynki, której zespół badaczy nadał imię Neve, został odkryty w jaskini w Ligurii, w północno-zachodnich Włoszech. Oprócz szczątków znaleziono w nim co najmniej 66 ozdobnych koralików z muszli, 4 wisiorki i szpon puchacza. Według autorów badania znaleziska te mogą wskazywać na „znaczny materialny i emocjonalny wkład w pochówek dziecka”. Wiele z tych ozdób nosi widoczne ślady zużycia, które świadczą o tym, że były to przedmioty noszone przez członków zbiorowości, a następnie przekazane dziewczynce. „Jak dotąd udokumentowano całkiem sporą liczbę pochówków datowanych na ponad 14 000 lat”, stwierdza współautor badania prof. nadzw. Jamie Hodgkins z Uniwersytetu Kolorado w Denver (CU Denver) w artykule zamieszczonym na stronie internetowej SciTechDaily. „Jednak informacje na temat zwyczajów, które towarzyszyły grzebaniu zmarłych u schyłku paleolitu górnego i na początku mezolitu, są bardzo skąpe. Jeśli zaś chodzi o grzebanie niemowląt, jest to szczególnie rzadkie, więc analiza pochówku Neve dostarcza nauce cennych danych, które uzupełnią tę lukę”. „Okres mezolitu jest wyjątkowo interesujący”, dodaje współautor badania prof. nadzw. Caley Orr, również z UC Denver. „Wynika to z faktu, że nastąpił tuż po zakończeniu ostatniej epoki lodowcowej i stanowi ostatni okres w Europie, kiedy łowiectwo i zbieractwo były podstawowym sposobem na życie. Zatem z punktu widzenia badań nad prehistorią człowieka jest to niezwykle istotny okres”.
Co nam mówią zęby?
Analiza uzębienia pokazała, że dziewczynka zmarła mniej więcej 40–50 dni po urodzeniu. Wydatne linie wzrostu w szkliwie zębów, kształtującym się w okresie prenatalnym, świadczą o tym, że Neve lub jej matka doświadczyły stresu, który zahamował rośnięcie zębów dziewczynki na 47 i 28 dni przed urodzeniem. Wyniki kolejnych analiz uzębienia dziewczynki sugerują, że w okresie ciąży jej matka żywiła się produktami pochodzenia lądowego, będącymi podstawą diety spotykanej u ludzi żyjących na tamtym obszarze u schyłku górnego paleolitu. „Na chwilę obecną jest to najstarszy znany pochówek niemowlęcia płci żeńskiej w Europie”, zaznacza prof. nadzw. Hodgkins. „Opracowania archeologiczne z reguły dotyczą życia mężczyzn i ich roli w historii, co sprawia, że duża część ludzkości jest w obecnych narracjach pomijana. Analizy białka i DNA pozwalają uczonym na pełniejsze poznanie różnorodności ludzi i ich statusu w przeszłości. Bez wykonania badania DNA ten niezwykle bogaty w ozdoby pochówek dziecka byłby prawdopodobnie zaklasyfikowany jako grób chłopca”. Gospodarzem projektów SUCCESS (The earliest migration of Homo sapiens in Southern Europe: understanding the biocultural processes that define our uniqueness) i RESOLUTION (Radiocarbon, tree rings, and solar variability provide the accurate time scale for human evolution and geoscience) był włoski Uniwersytet Boloński, z kolei rolę gospodarza projektu HIDDEN FOODS (Plant foods in Palaeolithic and Mesolithic societies of SE Europe and Italy) pełnił Uniwersytet Rzymski „La Sapienza”. Więcej informacji: strona projektu SUCCESS strona projektu RESOLUTION strona projektu HIDDEN FOODS
Słowa kluczowe
SUCCESS, RESOLUTION, HIDDEN FOODS, pochówek, niemowlę, mezolit, Europa
