Zrównoważony pomost między podażą a popytem na cenne metale
Metale z grupy platynowców (zwane w skrócie platynowcami), należące do najbardziej deficytowych pierwiastków na Ziemi, zostały sklasyfikowane przez Komisję Europejską jako surowce krytyczne. Grupa ta obejmuje sześć pierwiastków: ruten (Ru), rod (Rh), pallad (Pd), iryd (Ir), osm (Os) i platynę (Pt), przy czym ta ostatnia ma największe znaczenie handlowe, ponieważ jest szeroko stosowana w sektorach motoryzacyjnym, elektronicznym i zaawansowanych technologii. Podczas gdy globalny popyt rośnie nieproporcjonalnie do potencjału podaży, a jeszcze bardziej dramatycznie w kontekście globalnych zawirowań geopolitycznych, istnieje pilna potrzeba opracowania skutecznych rozwiązań cechujących się zamkniętym obiegiem surowców. Oprócz tradycyjnego wydobycia platynowce można pozyskiwać również za pomocą konwencjonalnych metod recyklingu, które są jednak wysoce energochłonne i szkodliwe dla środowiska. Dzięki wspólnej pracy konsorcjum składającego się z 11 uznanych i doświadczonych kluczowych uczestników łańcucha wartości, reprezentujących środowisko przemysłowe, badawcze i akademickie, w ramach finansowanego ze środków UE projektu PLATIRUS opracowano innowacyjne, opłacalne i zrównoważone technologie odzyskiwania platynowców z zużytych katalizatorów samochodowych, odpadów wydobywczych i elektronicznych.
Postępy drogą prób i selekcji
Projekt PLATIRUS podzielono na trzy kluczowe etapy. Faza 2016–2018 koncentrowała się na badaniach nad innowacyjnymi technologiami na wszystkich etapach ługowania, separacji i odzysku. W latach 2018–2019 dokonano wyboru najlepszych technologii do walidacji w oparciu o ocenę ekonomiczną i środowiskową. Walidacji poddano ługowanie wspomagane mikrofalami (VITO, Belgia), niekonwencjonalną ekstrakcję cieczową (KU Leuven, Belgia) i elektrokrystalizację z dyfuzją gazową (VITO, Belgia) jako metody, które charakteryzują się najwyższym odzyskiem, wpływem na środowisko, elastycznością, niskimi kosztami i niewielkimi rozmiarami. Wreszcie głównym celem fazy 2019–2021 było zwiększenie skali wybranych technologii i działanie w kaskadzie w środowisku odpowiednim dla przemysłu. Metody te pozwoliły na odzysk platynowców z surowców wtórnych i wykazały możliwość wykorzystania ich do produkcji nowych katalizatorów samochodowych.
Ekologiczny i konkurencyjny cel, który przyniesie korzyści nam wszystkim
Wdrożenie rozwiązań opracowanych w ramach projektu PLATIRUS umożliwi optymalizację recyklingu platynowców, zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów oraz produkcję nowych, zrównoważonych produktów. Projekt PLATIRUS zmniejszy obecną zależność UE od platynowców, wypełniając lukę w dostawach do 30 %, zdywersyfikuje łańcuch dostaw i uczyni Europę konkurencyjną, jednocześnie chroniąc środowisko. Projekt zakończył się dużym sukcesem: cztery technologie PLATIRUS zostały sklasyfikowane jako innowacje gotowe do wprowadzenia na rynek w ramach Radaru Innowacji, inicjatywy Komisji Europejskiej mającej na celu identyfikację innowacji o wysokim potencjale oraz innowatorów w finansowanych przez UE projektach badawczych i innowacyjnych. Ponadto za pośrednictwem serii seminariów, warsztatów i konferencji zainteresowanym stronom przekazano istotne informacje na temat opracowanych technologii oraz potencjalnych dróg eksploatacji w celu odzysku platynowców.
Słowa kluczowe
PLATIRUS, metale z grupy platynowców, platynowce, surowce, łańcuch dostaw, odzysk, technologie, platyna
