Rzut oka na zwierzęta hodowlane w późnej epoce brązu i późnej starożytności
Mówią, że trzeba poznać przeszłość, aby zrozumieć teraźniejszość. Aby więc zrozumieć współczesne spożycie mięsa, grupa badaczy z finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu ZooMWest(odnośnik otworzy się w nowym oknie) przyjrzała się późnej epoce brązu i końcowi starożytności. „W zachodniej części basenu Morza Śródziemnego niektóre okresy były świadkiem dużych zmian społecznych i ekonomicznych”, opowiada Silvia Valenzuela-Lamas, pracownik naukowy Hiszpańskiej Narodowej Rady ds. Badań Naukowych(odnośnik otworzy się w nowym oknie) oraz główny badacz projektu ZooMWest, który otrzymał dofinansowanie również od Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Dane archeologiczne pokazały, że pomiędzy epoką brązu a okresem rzymskim wiele ludów w zachodniej Europie przeniosło się z chat i niewielkich wiosek do kamiennych domów krytych dachówką usytuowanych w większych osadach. Również w tym czasie społeczeństwo zmieniło model produkcji: z dostosowanego do lokalnej dostępności zasobów do takiego, który skupia się na bardziej zintegrowanej gospodarce rynkowej.
Ograniczenia polityczne i ekonomiczne
Jednak zmiana ta nie trwała długo. Do późnej starożytności poziom integracji gospodarczej w zachodniej części Europy spadł. Naukowcy odkryli, że równolegle z tymi zmianami zmieniła się też hodowla zwierząt oraz zwyczaje związane ze spożyciem mięsa. Na przykład pomiędzy późną epoką brązu a czasami rzymskimi zwierzęta stały się większe, a produkcja mięsa – bardziej skomercjalizowana. Jednakże już w okresie późnego antyku sytuacja była odwrotna: zwierzęta stawały się coraz mniejsze, zaś produkcja – bardziej lokalna i dostosowana do dostępnych zasobów. „Obecnie dysponujemy silnymi dowodami na to, że hodowla zwierząt w bardzo dużej mierze zależy od systemu polityczno-gospodarczego, jako że definiuje on, w jaki sposób można wykorzystać krajobraz oraz na ile wyspecjalizowana może stać się hodowla zwierząt”, wyjaśnia Valenzuela-Lamas. „Im większy i silniej wzajemnie powiązany system, tym bardziej wyspecjalizowana hodowla zwierząt”.
Wykorzystanie danych archeologicznych w polityce dotyczącej zwierząt hodowlanych
Perspektywa historyczna może odegrać ważną rolę w opracowywaniu zrównoważonych polityk rolnych. Według Europejskiej Agencji Środowiska(odnośnik otworzy się w nowym oknie) każdego roku Europa importuje netto około 27 milionów ton soi i produktów na bazie soi na potrzeby wytwarzania oleju i paszy dla zwierząt. Oznacza to, że Europa w bardzo dużej mierze zależna jest od innych krajów, jeśli chodzi o hodowlę zwierząt gospodarskich(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Jak mówi Valenzuela-Lamas, zmiana zachowań związanych ze spożyciem mięsa oraz wspieranie gospodarstw bazujących na zrównoważonym wykorzystaniu lokalnych i odnawialnych zasobów naturalnych może mieć pozytywny wpływ na zmianę klimatu. Kluczem zaś może tu być ustalenie, dlaczego takie zwyczaje zmieniły się w przeszłości. „Zamierzam wyprowadzić archeologię z muzeum i przekształcić ją w źródło praktycznych, zrozumiałych i użytecznych informacji”, opowiada badaczka. Aby to osiągnąć, zespół projektu nawiązał współpracę z lokalnymi hodowcami i politykami. Naukowcy regularnie udostępniali swoje ustalenia i pokazali, w jaki sposób archeologia(odnośnik otworzy się w nowym oknie) może pomóc nam lepiej zrozumieć współczesny sektor hodowli zwierząt.
Współczesne rozwiązania
Twórcy projektu rozpowszechniali wyniki swych badań w formie filmów i komunikatów prasowych, a także poprzez witrynę internetową. Naukowcy prowadzili też sesje, podczas których hodowcy i inne zainteresowane strony mogli zobaczyć i poczuć, jak zmieniała się wielkość zwierzęcych kości zależnie od dostępnych zasobów. „Kości pogrzebane pod naszymi stopami pokazują nam, w jaki sposób hodowla zwierząt dostosowała się do zmian politycznych, gospodarczych, środowiskowych oraz technologicznych”, podsumowuje Valenzuela-Lamas. „Musimy teraz wykorzystać te informacje, by rozwiązać współczesne problemy”.
